ADO Icarus: ‘Wij zetten heel wat op het spel om op een totaal andere manier te gaan werken’

Directeur Eddy Denayer van zorginstelling ADO Icarus reageert op de mediastorm waarin zijn organisatie de voorbije weken in terecht kwam.

Soms zie je jezelf plots in het midden van een storm belanden, veroorzaakt en gevoed door anderen. Men gebruikt je als ‘case’ om iets duidelijk te maken of om een precedent te scheppen. Belangrijke nuances worden plots weggelaten, want dat komt de boodschapper beter uit. Dat is wat onze vzw ADO Icarus de voorbije weken te beurt viel. Voor wie het gemist moest hebben: ADO Icarus is een organisatie die als doel heeft mensen met een ernstige fysieke beperking de kans te bieden om individueel te wonen en leven. Stel het u even voor. U krijgt een zwaar verkeersongeval en kan niets meer bewegen behalve uw hoofd. U wil helemaal niet naar een reguliere zorginstelling verhuizen. U wil bij uw gezin blijven wonen, in een woning die is aangepast aan uw specifieke noden en waarbij u 24/7 professionele assistenten kan oproepen, als u ondersteuning nodig hebt bij dagdagelijkse dingen zoals toiletbezoek of naar bed gaan. Deze woonvorm, die zelfstandig wonen heet, is één van de hoofdactiviteiten van ADO Icarus. Wij zijn daarbij de grootste in onze soort in Vlaanderen.

Maar goed, terug naar de storm. Op 2 maart roepen we als voorziening een bijzondere ondernemingsraad samen. We maken bekend dat onze keuze om volledig mee te gaan in het verhaal van de persoonsvolgende financiering (een verhaal van de Vlaamse overheid, waarbij budgetten voortaan gaan naar de mensen met een beperking zelf i.p.v. naar de voorzieningen) een personeelsverschuiving inhoudt. 31,5 van de 163,2 voltijdse jobs dreigen te verdwijnen. Aangezien we vooral deeltijdse tewerkstelling hebben betekent dat iets meer dan 50 deeltijdse banen. We maken meteen duidelijk dat het aantal naakte ontslagen veel en veel lager zal zijn. Want eerst aan de beurt zijn de mensen die al zeer lange tijd ziek thuis zijn, langdurig loopbaanonderbreking hebben, enz. Maar nog vóór we uit vergadering komen hangt de pers al aan de lijn. Eén van de vakbonden had haar tekst al klaar, op het cijfer van de ontslagen na. De krantenartikels zijn navenant: “Het collectief ontslag is te wijten aan de onduidelijke en vage manier waarop de persoonsvolgende financiering ingevoerd werd”, “ADO Icarus is niet mee met het verhaal”, “Er zullen nog veel voorzieningen volgen”, enz.

Onrust bij personeel en gebruikers

Ik kan me niet voorstellen dat wanneer een groot bedrijf in een soortgelijke situatie zou zitten, er niet eens naar het standpunt van het bedrijf geluisterd werd. Toch is dat exact wat er daarop volgde. Al wekenlang lezen wij de ene onjuistheid na de andere over onze voorziening, nieuws dat verspreid wordt door zogenaamde ‘kenners’. Onnodig te zeggen dat er weinig is dat meer onrust kan zaaien bij je personeel en je gebruikers.

Vandaag kan ik ons verhaal brengen. ADO Icarus bestaat meer dan vijfentwintig jaar en is opgericht door een groep van personen met een fysieke beperkingen, onder wie ikzelf. Op dagdagelijkse basis ondersteunen we een kleine tweehonderd Vlamingen met een ernstige fysieke beperking. De voorziening mag volgens velen beschouwd worden als één van de pioniers op vlak van inclusie van personen met een fysieke beperking.

Regelmatig wordt aangehaald dat de ontslagen binnen ADO Icarus het gevolg zijn van het feit dat we ‘niet dynamisch genoeg’ zijn of ‘gebrek aan sociaal ondernemerschap’ tonen. Maar niets is minder waar. ADO Icarus staat voor honderd procent achter de invoering van de persoonsvolgende financiering. Wij geven onze gebruikers de kans om keuzes te maken. De ontslagen zijn dan ook geen gevolg van de persoonsvolgende financiering, wel van een aanpassing van ons aanbod.

Wij kiezen er net voor om aan onze gebruikers niet meer 100% van hun budget te vragen, om dan dat bedrag enkel in assistentie binnenshuis te steken. Integendeel. Uit gesprekken met onze gebruikers in gebruikersraden is gebleken dat zij twee zaken belangrijk vinden, namelijk het behoud van ons permanentiesysteem en ruimte voor ondersteuning buitenshuis. Dit is net wat wij doen, door ongeveer nog 80% in assistentie binnenhuis te investeren en de rest vrij te maken opdat de gebruiker daar zelf keuzes mee kan maken, hoe hij of zij dat zelf wil. Als sociale onderneming ontwikkelen we ook een alternatief aanbod binnen deze 20%. We denken daarbij aan ondersteuning op afspraak, ondersteuning buitenshuis, …

Keuzes in het belang van de gebruiker

Het is manifest onjuist om ons dan af te schilderen als een organisatie die blijft vasthouden aan haar oude aanbod. We zetten zelfs heel wat op het spel (collectief ontslag) om op een geheel andere wijze te gaan werken. Kortom, wij kiezen resoluut voor een vraaggestuurd aanbod. We schaffen de 24/7-permanentie niet af omdat de overgrote meerderheid van de gebruikers zelf aangeeft dat ze dit willen behouden. Er zullen zeker ook personen zijn die ons aanbod niks vinden. Voor ons even goed. De markt is vrij voor hen om andere keuzes te maken.

De voorbije weken had ik spijt van twee dingen. Het eerste is het feit dat men net ons viseert, terwijl wij menen in het belang van de gebruiker een keuze maken, een keuze waarmee we tegemoet willen komen aan de vragen van gebruikers. Het tweede is dat ik deze mediastorm niet had zien aankomen en bijgevolg achter de feiten diende aan te lopen (of rollen, in mijn geval). Ik zag anderen het debat voeren over “hoe het verder moet met voorzieningen als ADO Icarus”.

Gelukkig hebben we ons weten te herpakken. We hebben de voorbije weken meermaals overleg gehad met onder meer Vlaams minister Jo Vandeurzen, het welzijnskabinet, het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) en de werkgeversfederatie SOM. Het collectief ontslag is ingetrokken en het aantal ontslagen kan nog verder omlaag. We proberen ons personeel zo goed mogelijk te informeren. En we blijven verder uitwerken hoe we ons aanbod zo goed mogelijk kunnen afstemmen aan de noden van de personen met een beperking. Want als het ergens om draait, is het om de mensen. En niet om het systeem.

Eddy Denayer is directeur van de zorginstelling ADO Icarus.