Bioloog Dirk Draulans: ‘Niet alle dierentuinen hoeven te sluiten’

© iStock

Dierentuinen hebben vooral een educatieve en sentimentele waarde, zegt bioloog en Knack-journalist Dirk Draulans. ‘Er wordt vaak geschermd met kweekprogramma’s voor herintroductie van soorten in de natuur, maar die zijn zelden succesvol.’

Streven we niet beter naar verantwoorde dierentuinen waar dieren voldoende ruimte hebben, en niet gereduceerd worden tot een ‘postzegelverzameling’? (Vinnie De Craim, Gent)

Dirk Draulans: Absoluut, en dat proces is ook volop bezig. Voor alle duidelijkheid: voor mij hoeven zeker niet alle dierentuinen dicht. Ze hebben een educatieve en sentimentele waarde. Maar ze moeten wel mee met hun tijd. Dat komt in grote lijnen neer op minder dieren, meer ruimte en logische ecosystemen waarbij verschillende soorten samenleven. Planckendael en Pairi Daiza zijn op dat gebied schoolvoorbeelden. Maar die moderne vereisten vragen zeer veel investeringen en dat kunnen kleinere dierentuinen, zoals de Olmense Zoo, niet trekken.

Oog in oog staan met een dier lijkt me nog altijd een meerwaarde te hebben op documentaires of virtual reality-dierentuinen. Blijven dierentuinen niet belangrijk om mensen bewust te maken voor conservatie in het wild? (Nick Mertens, Terhagen)

IJsberen en orka’s horen bijvoorbeeld niet thuis in een dierentuin

Draulans: Ik heb niets tegen prachtige documentaires en VR-dierentuinen, maar het klopt dat zo’n ervaring nooit hetzelfde zal zijn als een giraf of olifant in de ogen te kijken. Vooral bij kinderen is de impact daarvan veel groter, zeker als de dieren ook nog een bepaalde aaibaarheid hebben. Het kan zeker geen kwaad om mensen te confronteren met de kwetsbaarheid van dieren, daardoor ontstaat begrip en soms zelfs engagement. Je ziet het keer op keer bij mensen die walvissen of gorilla’s in het wild hebben gezien: ineens krijgen zij een ‘shot’ van natuurliefde. Uiteraard kan niet iedereen zo’n excursie betalen. Een verantwoorde dierentuin is dan een goed alternatief.

Er is altijd een evolutie geweest in dier- en plantensoorten: sommige verdwijnen, andere komen erbij. Is het niet kunstmatig om ze per se te willen behouden? (Marie-José De Wachter, Mechelen)

Draulans: Dat verwijt krijg ik vaak van filosofen: als je gelooft in natuurlijke selectie, mag je niet klagen dat dieren uitsterven. Ze moeten zich maar aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Alleen zijn die mechanismen veel te traag voor de desastreuze en razendsnelle invloed van de mens. Dieren krijgen de kans niet om zich aan te passen en ecosystemen verdwijnen terwijl we erbij staan. Daarom is het niet slecht om bepaalde diersoorten te redden die goed gedijen in gevangenschap, panda’s bijvoorbeeld. Maar het is nog belangrijker om hun natuurlijke biotopen te beschermen. Zo red je niet alleen de panda’s, maar ook alle onbekende dieren die in dezelfde biotoop leven.

Hoe staat u tegenover Zoo Zonnegloed die verwaarloosde dieren opvangt? Als ook dat soort dierentuinen moet sluiten, vallen alle dieren ten prooi aan jagers en misbruik. (Paul Jannes, Ruddervoorde)

Draulans: Zoo Zonnegloed en andere opvangcentra voor verwaarloosde dieren, zoals asielen, hebben zeker hun functie. Al is die vooral sentimenteel. Alle respect voor kindjes die een gewonde vogel vinden en naar zo’n centrum brengen, maar of dat vogeltje nu sterft of niet maakt geen verschil voor het in stand houden van een populatie. Tussen haakjes: ook de olifanten uit de Olmense Zoo kwamen uit een circus dat failliet is gegaan.

VRAAG VAN DE WEEK:

Wegen kweekprogramma’s van bedreigde diersoorten in dierentuinen op tegen mogelijke wantoestanden en het neurotisch gedrag van veel dieren in onnatuurlijke biotopen? (Jan Schraepen, Gierle)

Draulans: Heel wat dierentuinen, waaronder de Zoo van Antwerpen, schermen met zulke kweekprogramma’s, maar in de praktijk blijken die zelden succesvol voor de herintroductie van soorten in de natuur. Zo is geprobeerd om mensapen opnieuw vrij te laten in Congo, maar dat verliep erg moeizaam. Als dieren niet meer voorkomen in hun natuurlijke habitat, lijken ze helaas gedoemd om uit te sterven. En wat dat neurotische gedrag betreft: voor sommige dieren geldt dat zeker. IJsberen en orka’s horen bijvoorbeeld niet thuis in een dierentuin. Maar leeuwen liggen ook in normale omstandigheden 22 uur per dag onder een boom. Hun gedrag wordt dus niet dramatisch gehinderd.

VOLGENDE WEEK

Moet de levenslange celstraf verdwijnen?

Stel uw vraag aan criminoloog Tom Daems (KULeuven).


Mail uw vragen naar mijnvraag@knack.be en maak kans op een boekenbon van Standaard Boekhandel ter waarde van 20 euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content