‘Geen enkel succesvol drugbeleid ter wereld is gebaseerd op zero tolerance’

‘Wat als ook andere oorlogen soelaas of oplossingen brachten’, vraagt straathoekwerker Joost Bonte zich af na het lezen van het debat tussen Bart De Wever en Jan Tytgat over de war on drugs in Antwerpen.

In de Knack van vorige week stond een bijzonder interessant dubbelgesprek tussen professor Jan Tytgat en burgemeester Bart De Wever over de aanpak van drugs(overlast). Een dag later las ik in De Morgen een artikel over de drugsoorlog in de Dam-wijk in Antwerpen.

Bart De Wever staat pal achter zijn beleid – het omgekeerde zou pas verwonderlijk zijn – van een harde aanpak van dealers en gebruikers, alhoewel hij het inhoudelijk discours van Tytgat – regulariseren – wel kan volgen. Samengevat: hij doet het omgekeerde van wat hij zelf omschrijft als ‘intellectueel en rationeel’, mij lijkt dat dan ‘dom en emotioneel’ te zijn. Begrijpe wie kan.

Het is bijna aandoenlijk om te lezen hoe hij in dit debat de wet hanteert/gebruikt – dura lex sed lex – als je weet dat leden van zijn eigen partij – en met zijn goedkeuring – mensen wil verplichten om de wet te overtreden. Zo is er bijvoorbeeld Valerie Van Peel die sociaal werkers wil aanzetten tot het doorbreken van hun beroepsgeheim, strafwetartikel 458 met mogelijk zes maand cel tot gevolg. Dat de Raad van State dit negatief adviseert lijkt me dan ook normaal maar dat dit advies zomaar opzij geschoven wordt is beangstigend. Dat anderen in die partij de fundamenten van onze rechtsstaat op de helling zetten, stoot evenmin op weerstand, au contraire. Zo is er ook Theo Francken die het gelijkheidsbeginsel uit de grondwet (art. 10: alle Belgen zijn gelijk voor de wet) lijkt te willen ondergraven door de Belgen met een niet-Belgische moeder potentieel te kunnen uitwijzen. Dat de partij recent ook nog een campagne voerde tegen ‘wereldvreemde rechters’ duidt voor mij op niks anders dan dat ze net doen wat ze willen , wet of geen wet.

Het is evenzeer tekenend dat De Wever in het drugsdebat absoluut geen rekening houdt met wat drie eminente professoren, actief op drie verschillende domeinen aan drie verschillende universiteiten aanbevelen. Een toxicoloog, een econoom en een criminoloog komen er op uit dat de beste manier om het drugfenomeen aan te pakken is om het te regulariseren. Elk van uit hun eigen vakgebied hebben ze heel goeie redenen: het is gezonder, het is goed voor de schatkist en het zorgt voor minder overlast en criminaliteit. Maar De Wever kiest dus voor een uitsluitend repressieve aanpak (ook de hulpverlening wordt repressief ingezet). In Knack vindt hij er absoluut geen graten in – en is het zelfs de bedoeling – dat door een streng optreden de dealers en gebruikers uitwijken naar de randgemeenten, als het maar niet in Antwerpen zelf is.

Blijkt nu toch, volgens De Morgen, dat hij ze maar heeft kunnen ‘gentrificeren’ tot in de Dam-wijk (Antwerpen-Noord). Dat dit pijnlijk is blijkt uit het feit dat de ‘meester van de one-liners’ niet zelf wilde reageren op dit gegeven.

Er is in gans de wereld geen enkel, maar dan ook geen enkel, succesvol drugsbeleid dat gebaseerd is op zero tolerance. Vertrekkend vanuit de vaststelling dat mensen al altijd en overal roesmiddelen gebruikt hebben en zullen gebruiken – legaal of illegaal doet er niks toe – is het enige succesvolle beleid dat men kan voeren een waar preventie, schadebeperking (harm reduction), regularisatie en legalisatie de kernwoorden zijn. En daar zijn er intussen veel voorbeelden van.

Andere oorlogen?

Ik krijg intussen de indruk dat het bijzonder moeilijk is om De Wever (en zijn partij) te overtuigen of tot andere inzichten te brengen maar misschien is het wel mogelijk dat hij zijn geloof in een methodiek en zijn expertise in de operationalisering ervan inzet op andere terreinen.

Misschien in een ‘war on poverty’ om er voor te zorgen dat er niemand nog onder de Europese armoedegrens moet leven.

Of een ‘war on homelessness’ om te garanderen dat er voldoende bewoon- en betaalbare woningen zijn voor iedereen.

Misschien een ‘war on discrimination’ door in te zetten op praktijktest bij werkgevers, discotheken, immobiliënkantoren.

Of een ‘war on exclusion’ om te werken aan een samenleving die elke burger probeert in te sluiten en hem een menswaardig bestaan laat uitbouwen.

In dit soort oorlogen wil ik, ondanks mijn leeftijd en statuut als gewetensbezwaarde, aan het front gaan strijden, zelfs onder aanvoering van De Wever.

Joost Bonte is coördinator van vzw VOS en verantwoordelijk voor het straathoekwerk in Oost- en West-Vlaanderen.