Is België klaar om een nieuwe economische dip op te vangen?

Als Europa voor de conjuncturele crisis al niet goed gewapend is, is België dat helemaal niet. © iStock
Ewald Pironet

Zijn we tien jaar na het uitbreken van de financiële crisis gewapend om een nieuwe dip op te vangen? Helpt het Zomerakkoord van de regering-Michel? Die vragen vallen allesbehalve met een volmondig ‘ja’ te beantwoorden.

Volgens de Europese Commissie is het economische herstel in Europa tien jaar na het uitbreken van de financiële crisis een feit: de economie groeit en de werkloosheid daalt. Dat is een wel erg rooskleurige voorstelling. De groei is namelijk mager en broos, en de werkloosheid ligt nog hoog in sommige Europese landen en regio’s, bijvoorbeeld in Wallonië en Brussel. Daarbij moet nog aangestreept dat de economie momenteel gedopeerd wordt door het lagerentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Er wordt alles aan gedaan om de rente laag te houden en de groei te stimuleren. Zou de economie draaien zonder die stimulus?

Welke taken moet de overheid uitvoeren? Over die vraag heeft de regering-Michel niet nagedacht.

De Nederlandse krant NRC Handelsblad vroeg vorige week aan Jean-Claude Trichet of we vandaag gewapend zijn om een nieuwe crisis op te vangen. De Fransman was ECB-voorzitter toen in 2007 de kredietcrisis begon en speelde een cruciale rol in het overeind houden van het bankensysteem. Dat er een conjuncturele crisis komt, is volgens hem ‘onvermijdelijk’. Dat ‘hoort bij de normale economische cyclus’, zegt hij – en zo is dat. Maar volgens Trichet hebben veel Europese landen nu erg weinig munitie om die onvermijdelijke recessie te verzachten. En dan heeft hij het nog niet over een nieuwe systeemcrisis. Die kan bovenop de conjuncturele crisis komen en het hele financieel-economische bestel op zijn grondvesten doen daveren, zoals tien jaar geleden. ‘Een nieuwe mondiale crisis zal onze problemen sterk verergeren’, zegt Trichet, voor wie dat nog niet door zou hebben.

Jean-Claude Trichet vindt het een groot probleem dat de schulden wereldwijd zijn toegenomen. Dat is ook in België zo: in 2007 bedroeg onze schuldgraad 87 procent van het bruto binnenlands product (bpp), vandaag 107 procent. Onze schuldgraad is het voorbije decennium fors gestegen door de redding van de banken en de financiële annex economische crisis. Die stijging zie je in heel de eurozone, maar de schuldgraad in die zone bedraagt nu gemiddeld 90 procent, een flink stuk minder dan de onze. De hoge Belgische schuldgraad is onrustwekkend. Komt er binnenkort een einde aan het lagerentebeleid van de ECB en trekt de rente opnieuw aan, dan worden de rentelasten een molensteen om onze nek.

Dankzij economische groei kan de schuldgraad dalen: stijgt het bbp, dan vermindert de schuld tegenover dat bbp. De economie groeit vandaag lichtjes en doet onze schuldgraad dan ook lichtjes dalen. Om hem nog feller te laten afnemen, zouden we ook overheidsparticipaties kunnen verkopen: met de opbrengsten zouden we onze schuld kunnen afbouwen. In het Zomerakkoord dat de regering-Michel net heeft afgesloten, wordt alleen de verkoop van Belfius in het vooruitzicht gesteld. Proximus van de hand doen, daarvan is bijvoorbeeld geen sprake. Bovendien wil de regering met het geld van de Belfius-verkoop de getroffen Arco-coöperanten vergoeden en niet de schuld afbouwen. Of Europa daarmee zal instemmen, is zeer de vraag.

En dan kunnen we natuurlijk nog besparen. Als we dat ernstig willen doen, moet er worden nagedacht over de rol van de overheid. Welke taken moet ze uitvoeren? Over die vraag heeft de regering-Michel niet nagedacht. Toch bouwt ze het overheidsbeslag (wat de overheid allemaal uitgeeft in verhouding tot het bbp) af. In vergelijking met 2013 zullen de overheidsuitgaven (exclusief de rentelasten) dit jaar met 2,3 procent dalen, tot net boven de 50 procent van het bbp. Dat is al iets, maar het volstaat niet. In onze buurlanden bedragen de overheidsuitgaven 46,8 procent van het bbp. Dat betekent een verschil van 14 miljard euro. En volgens Marcia De Wachter, directeur bij de Nationale Bank van België, is een ‘overheidsbeslag van 42 procent realistisch en wenselijk voor België’.

Dat de conjuncturele crisis dus nog maar wat uitblijft. Want als Europa daarvoor al niet goed gewapend is, is België dat helemaal niet. En dan zwijgen we nog van een systeemcrisis.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content