Met haar voorstel om de 15 weken moederschapsverlof open te stellen voor beide ouders, zette Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten kwaad bloed. Laat moeders met rust en geef vaders extra verlofdagen, was de kritiek. Dat is een goed idee, blijkt uit onderzoek.
In ons land mogen vaders na de geboorte van hun kind tien dagen betaald thuisblijven, ouderschapsverlof niet inbegrepen. Niet slecht, zou u denken. Het hangt er maar van af vanuit welk perspectief u kijkt. Voor Amerikanen is dat een ongeziene luxe (daar bestaat geen wettelijke regeling), voor de Zweden is het peanuts (zij hebben drie maanden betaald vaderschapsverlof). Fijn voor die Zweedse vaders. Maar vooral de kinderen hebben er baat bij, blijkt uit een recent OESO-rapport. Daarin werden langetermijnstudies uit verschillende landen met elkaar vergeleken. In Denemarken neemt 90 procent van de vaders meer dan twee weken verlof op na de geboorte van hun kinderen, in de VS zijn twee op de drie vaders binnen de veertien dagen weer aan de slag. Maar het opvallendst zijn de resultaten uit een Noorse studie: kinderen van wie de vader thuisblijft, doen het later beter op school.
Dat is niet zo gek, zegt professor Ignace Glorieux (VUB), bekend van zijn tijdbestedingsonderzoek. ‘Verscheidene onderzoeken wijzen uit dat twee aanwezige ouders goed zijn voor kinderen. Aan de VUB hebben wij in de jaren tachtig een kwalitatieve studie gedaan naar de gevolgen van werkloosheid. Zonder dat we ernaar zochten, kwam er een opvallende conclusie uit voort: mensen met een afwezige vader scoren minder goed op de arbeidsmarkt.’ Maar volgens Glorieux zou het toch vooral bevorderlijk zijn voor een meer gelijke samenleving. ‘Als kinderen vandaag zien dat hun vaders en moeders het huishouden en de kinderzorg gelijk verdelen, dan zullen ze dat later hopelijk ook doen. Op dit moment is dat helaas nog niet het geval: de kinderzorg en het huishouden zijn heel ongelijk verdeeld. Als vaders al iets doen voor de kinderen, zijn dat meestal de leuke dingen: verhaaltjes voorlezen, spelletjes spelen, samen gaan zwemmen. Terwijl moeders de verzorgende taken opnemen: kinderen afhalen op school, koken, hen in bad stoppen. Dat zijn noodzakelijke taken, die elke dag móéten gebeuren en die iedereen vanzelfsprekend vindt. Als papa twee avonden te laat thuis is voor het verhaaltje, zal geen haan ernaar kraaien. Maar als hij zijn kinderen één keer meeneemt naar een pretpark, wordt daar weken later nog over gesproken.’
Mannen aan de schoolpoort
Meer vaderschapsverlof heeft inderdaad een positieve invloed op de rolverdeling, zo blijkt nog uit het OESO-rapport. Vaders die vrijaf nemen na de geboorte van hun kinderen zullen meer luiers verschonen, vaker eten geven, de kinderen aankleden, ze in bad stoppen en ermee spelen. Bovendien blijven die goede gewoontes hangen, ook na jaren. Maar tien dagen ouderschapsverlof, zoals Belgische vaders krijgen, is daarvoor te weinig, weet Glorieux. Daarom pleit hij voor een regeling zoals in Zweden, waar ouders hun zestien maanden (!) ouderschapsverlof onderling kunnen verdelen, maar ze elk minstens twee maanden thuis moeten zijn. ‘Wij hebben ooit moeders, vaders en kinderen een dagboek laten bijhouden over hun tijdsbesteding. Wat bleek? Vaders namen alleen verzorgende taken op zich als de vrouw van huis was. Zet jonge papa’s dus langer alleen thuis, en ze zullen vanzelf meer doen. Dat zie je bijvoorbeeld in Stockholm. Na schooltijd staan daar veel jonge mannen aan de schoolpoort, terwijl je bij ons alleen maar vrouwen ziet. Op enkele opa’s na.’
Eén detail: ook in landen waar vaderschapsverlof ruimschoots aangeboden wordt, nemen mannen het niet altijd op, omdat niet alle werkgevers daar even blij mee zijn. ‘Ik herinner me nog goed een lezing met allemaal mannen over het thema’, vertelt Glorieux. ‘Een van hen had samen met zijn vrouw afgesproken dat hij deeltijds zou gaan werken na de geboorte van hun eerste kind. Toen hij dat aan zijn baas meedeelde, verklaarde die hem gek. En toen die man ’s avonds thuiskwam, vertelde zijn vrouw dat zij deeltijds moest gaan werken. De ene baas had de andere gebeld om het onderling te regelen.’ Maar ook de maatschappelijke druk blijft groot, zegt Glorieux. ‘We blijven mannen vooral associëren met hun rol als kostwinner, terwijl vrouwen veel meer in de verzorgende moederrol worden geduwd. Als we dat willen veranderen, moet de overheid vaders verplíchten om enkele maanden vaderschapsverlof op te nemen. Iedereen wint erbij: de kinderen, de vrouwen én de mannen – al moeten die laatsten daar soms nog wat aan wennen.’
DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
Kinderen van wie de vader thuisblijft, doen het later beter op school.
