Vrije Tribune

‘Naast olie en steenkool is ook gas een fossiele brandstof waar we vanaf moeten’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Parlementsleden voor Groen Bart Staes, Kristof Calvo en Johan Danen vragen zich af waarom gas gespaard blijft in de discussie over een duurzame energietransitie: ‘We dreigen ons dankzij rechts-conservatieve politici vast te rijden in overtollige gasinfrastructuur.’

Heel wat van onze woningen en gebouwen worden verwarmd op gas. Maar het is onmogelijk de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen zonder op termijn van gas af te schakelen. Deze realiteit lijkt bij velen niet écht doorgedrongen. Vele beleidsmakers laten nog steeds de oren hangen naar de gaslobby.

Naast olie en steenkool is ook gas een fossiele brandstof waar we vanaf moeten.

Gebouwen op een klimaatvriendelijke wijze verwarmen zal heel wat tijd en visie vergen en dus vooral ook het investeren op een juiste manier. Europese, Belgische en Vlaamse politici nemen die energietransitie helaas onvoldoende ernstig en gaan akkoord met miljarden investeringen in nieuwe gasinfrastructuur. Zo keurde minister van Financiën Johan van Overtveldt (N-VA) – namens alle Belgen – als gouverneur van de Europese Investeringsbank een lening van anderhalf miljard euro goed voor de aanleg voor de ‘Zuidelijke Gascorridor’. De klimaatklok tikt nochtans onverbiddelijk voort.

Naast olie en steenkool is ook gas een fossiele brandstof waar we vanaf moeten. Ook al probeert de gassector gas te verkopen als de schone transitiebrandstof, blijkt uit onderzoek toch dat gas een aanzienlijk hogere klimaatimpact heeft dan eerder gedacht, bijvoorbeeld vanwege de substantiële methaanlekken die vaak bij winning en transport komen kijken. Onder het mom van ’transitiebrandstof’ en ‘energiezekerheid’ wil men de komende jaren miljarden investeren in gas. Die infrastructuur ligt er vervolgens veertig tot vijftig jaar. Maar tegen die tijd moeten we al lang van het gas af zijn als we enigszins in de buurt willen komen van de afspraken uit het Parijsakkoord.

In Nederland is al een tijdje een debat gaande over het afschakelen van gas. Niet alleen omwille van de genoemde klimaatredenen. Het debat is mede op gang getrokken door schade die aardbevingen hebben aangericht als gevolg van de jarenlange gaswinning in de provincie Groningen. Nationale en lokale overheden werken nu aan plannen om groene warmtealternatieven een boost te geven en af te schakelen van gas. Verschillende organisaties en distributienetbeheerders werken in Nederland energiescenario’s rond ‘groene warmte’ uit en discussiëren over hun nieuwe rol in dit verhaal.

In België wordt dit debat niet ten gronde gevoerd. We blijven bovendien op alle niveaus een slechte leerling in de klas als het gaat over het halen van onze klimaatdoelstellingen. Onze CO2-uitstoot krijgen we niet substantieel naar beneden en de productie van hernieuwbare energie – waaronder duurzame warmte – blijft veel te laag. Bovendien blijken onze Nederlandse buren door de Groningse ‘gas-blues’ hun gasleveringen aan ons land te willen afbouwen.

Redenen genoeg dus om ook in België met verschillende overheden een onderbouwde strategie uit te werken over die omschakeling naar meer duurzame warmtevoorziening. De ideeën voor het voeden van een debat zijn er wel degelijk. Zo hebben we in Vlaanderen onder meer ‘het warmteplan’. En ook in het Energiepact wordt gesproken over de omschakeling naar duurzame warmte. Maar de ambities in de praktijk zijn eerder lauw. Want de betrokken overheden kunnen zich wel verschuilen achter het feit dat ze groene warmte officieel ondersteunen, de acties en investeringen in bestaande plannen staan absoluut niet in verhouding tot wat nodig is om de klimaatdoelstellingen te halen.

Bovendien kan de omschakeling van groene warmte pas slagen als de neuzen in dezelfde richting staan. En ook daar wringt het schoentje. Als Nederland zijn gasleveringen aan België afbouwt, moeten we het gas van elders importeren. Maar dit vereist grootschalige technische aanpassingen van het aardgasnet, omdat dat nieuwe gas een hogere calorische waarde heeft. Dit gaat jaren duren en vergt bovendien stevige investeringsbudgetten. Maar de investeringen die we nu goedkeuren zullen een effect hebben op ons energie- en klimaatbeleid van de komende decennia. Willen we naar een koolstofarme economie en samenleving, dan moeten we vandaag de juiste keuzes maken.

We hebben in Europa vandaag al twee keer meer importcapaciteit voor gas dan we eigenlijk nodig hebben, maar de lobby duwt verder op het gaspedaal.

Ook op Europees niveau neemt men vergaande besluiten over investeringen in het gasnet. De Groenen in het Europese parlement stelden deze week voor om een omstreden lijst van gasinfrastructuurprojecten te blokkeren. De Europese Commissie stelde een lijst met energieprojecten voor die cruciaal zijn voor de integratie van de Europese energiemarkt en dus in aanmerking komen voor miljardeninvesteringen. Bijna een derde van de Europese lijst (53 van de 173 projecten) bestaat uit gasinfrastructuur. En dan gaat het ook nog eens om gigantische en dure projecten. Bouwen we al de gasinfrastructuur die nu in de lijst staat, dan hebben we straks zo’n drie keer meer importcapaciteit dan nodig.

We hebben in Europa vandaag al twee keer meer importcapaciteit voor gas dan we eigenlijk nodig hebben, maar de lobby duwt verder op het gaspedaal. We dreigen ons dankzij rechts-conservatieve politici vast te rijden in overtollige gasinfrastructuur. Dit terwijl het geld dat de Europese Unie nu wil uitgeven beter in groene alternatieven kan worden geïnvesteerd.

Over projecten op die Europese lijst is het in België vrij stil. Naast de aanpassingen van ons gasnet waarover we het hierboven hadden, staat bijvoorbeeld de Trans-Adriatische Pijpleiding of ‘Zuidelijke Gascorridor’ op die lijst. Die pijpleiding zal gas van Azerbeidzjan naar het zuiden van Europa transporteren. Dit lijkt ver van ons bed, ware het niet dat Fluxys één van de belangrijkste aandeelhouders is in dit project. Was het daarom dat de Belgische overheid bij monde van minister van Overtveldt en zijn rechterhand en partijgenoot Descheemaecker twee weken geleden de grootste energielening van de Europese Investeringsbank ooit, namelijk anderhalf miljard euro, mee goedkeurde voor de aanleg van deze pijpleiding? Een debat is dringend nodig.

Bart Staes is Europees parlementslid, Kristof Calvo federaal parlementslid en Johan Danen Vlaams parlementslid voor Groen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content