Sofie D'Hulster

‘Ons welzijn en onze welvaart worden misbruikt om repressie tegen vluchtelingen te legitimeren’

Sofie D'Hulster Voorzitter van vzw Humain

‘Een land is geen vat dat vol raakt, maar wel een economische en politieke realiteit, met onophoudelijk in- en uitgaand verkeer van kapitaal, mensen en goederen’, schrijft Sofie D’Hulster. ‘De bescherming van de eigen gemeenschap is hét excuus geworden om de uitholling van de mensenrechten te legitimeren.’

Zelden werd een groep mensen zo vaak als een crisis omschreven. Overheden, media en politici spreken veelvuldig over vluchtelingen in termen van ’toevloed’ en ‘stromen’ die ingedijkt moeten worden. Vluchtelingen zijn al langer ontmenselijkt. Ze zijn slachtoffer en dader tegelijk. Slachtoffer van (burger)oorlog, conflict en mensenrechtenschendingen, dader omdat ze – eenmaal voet binnen Europa – een gevaar zijn voor onze sociale welvaart en veiligheid. Politici die woorden gebruiken als criminelen en opkuisen geven bewust een vertekend beeld van die werkelijkheid. Door de woordkeuze beïnvloeden ze ook journalisten die tenslotte dat perspectief mee uitdragen.

Ons welzijn en onze welvaart worden misbruikt om repressie tegen vluchtelingen te legitimeren

De honderden jonge mannen en gezinnen met kinderen die in Calais, Duinkerke en Brussel zitten, worden in de media alleen nog ’transitmigranten’ genoemd. Velen van hen dolen al maanden in de meest erbarmelijke omstandigheden door Europa op zoek naar veiligheid. Ze hebben honger en hebben gezondheidsproblemen. Slapen doen ze in stations, af en toe bij gastgezinnen, vooral in open lucht en onder bruggen. Onder leugenachtige voorwendsels wijzen smokkelaars de plaatsen aan waar ze tijdelijk moeten verblijven in afwachting van een verderzetting van hun traject richting het Verenigd Koninkrijk. Daar waar ze stranden, vallen ze op, en zijn ze niet gewenst.

Om te beginnen lijkt ook in de media steeds minder nog het onderscheid te worden gemaakt tussen vluchtelingen, transitvluchtelingen, migranten en asielzoekers. Geen inspanning wordt nog geleverd om migranten en vluchtelingen die noodgedwongen via dezelfde (onveilige) routes moeten reizen, van elkaar te onderscheiden. Het klopt: de werkelijkheid is complex, maar ze daarom niet willen uitleggen doet afbreuk aan het recht van de burger om correct geïnformeerd te worden. Veel burgers zijn nochtans verontwaardigd over de omgang met (transit)vluchtelingen. Zondag was de massale actie in het Maximiliaanpark een solidair hoogtepunt. Het politieke antwoord is er helaas opnieuw een van repressie: de focus van de politieacties wordt simpelweg verlegd naar treinen en stations.

‘De volgende keer schiet ik je neer’

Het resultaat is dat deze vluchtelingen overal in Europa opgejaagd, uiteengedreven, opgesloten en verwijderd worden. Mensen worden herleid tot statistieken die zo laag mogelijk moeten blijven. Uit de tientallen gesprekken in Calais en Duinkerke weten we dat geweld en intimidatie door politie een ernstig probleem zijn. Vorige week hebben we Younes (24 jaar) ontmoet in Duinkerke. Een Franse politieagent had hem die nacht neergeslagen toen hij uit een vrachtwagen klauterde. Hij hield er een gescheurde lip en twee losse tanden aan over maar kon nergens medische hulp krijgen. Hij weigerde om zijn verwondingen door ons te laten fotograferen uit angst voor represailles.

Artsen Zonder Grenzen die consultaties doet in het Noord-Station in Brussel ziet het aantal depressies en trauma’s bij deze mensen toenemen. Structurele hulp kan er niet geboden worden. De bewijzen van het politiegeweld zijn vaak fysiek zichtbaar maar moeilijk bewijsbaar. Waar moet iemand in zo’n kwetsbare positie melding maken van politiegeweld? Juist in het politiekantoor.

Minderjarigen worden evenmin gespaard. Zoals Karwan (Irak, 15 jaar) die betrapt werd toen hij aan de Belgische grens uit een vrachtwagen klom. Hij zette het op een lopen, maar werd getackeld door een Belgische politieagent. De jongen kreeg enkele rake klappen en de boodschap dat hij naar dat kamp in Duinkerke moest terugkeren. De agent dreigde ermee hem neer te schieten bij een volgende betrapping. Dokters van de Wereld doen in Brussel en Zeebrugge dezelfde vaststellingen bij hun consultaties. De laatste weken stellen is het aantal minderjarigen die medische hulp nodig heben, stelselmatig toegenomen.

Niet zelden is er ook sprake van racisme. Jonge mannen die met matrakken geslagen worden omdat ze in het park liggen te slapen. Smartphones en papieren die in beslag genomen worden zonder verdere uitleg. Comité P startte een onderzoek naar die praktijken na de vorige razzia’s in het Maximiliaanpark. Zeg nu zelf, dit is toch een humanitaire noodsituatie?

Het Verenigd Koninkrijk: het land van de Wanhoop.

Is het Verenigd Koninkrijk echt de eindbestemming? Waar is de kip en waar het ei? Veel vluchtelingen hebben geen benul van de plaatsen waar ze stranden of de asielprocedures die er gelden. De onwetendheid over hun rechten is bijzonder groot, net zoals de angst voor de ordediensten of de vrees om te worden teruggestuurd naar Italië, Griekenland of Hongarije. Sommigen hebben familie in het VK, anderen baseren zich op vooroordelen over beter werk en onderwijs. Niet begeleide minderjarigen lopen verloren in zoveel menselijke chaos.

Dit weekend telden we in Duinkerke 17 niet begeleide minderjarigen die er de avond daarvoor gedropt waren. Ze waren tussen de 14 en 18 jaar oud en geen van hen wist wat er nu ging gebeuren. ’s Nachts is de onveiligheid het grootst. Hulpverleners schatten dat 8 op de 10 van die jongeren (ook jongens) tijdens hun traject seksueel misbruikt worden. Die kinderen hebben recht op onmiddellijke bescherming. Maar de informatie die door officiële asielinstanties verspreid wordt, is vaak onvolledig, gedeeltelijk correct of in een taal die men niet machtig is. Zo ontstond de mythe van het VK als het Beloofde Land. Vandaag is dat het Land van de Wanhoop .

Door het gebrek aan veiligheid geven Frankrijk en België smokkelaars alle macht om tegen woekerprijzen (tussen € 3.000 en € 10.000 voor de oversteek over het Kanaal) te opereren. Vrouwen en kinderen betalen zelfs meer, omdat er meer risico is op betrapping als baby’s gaan huilen. Om ze stil te houden, worden kinderen gedwongen om slaapmiddelen te nemen tijdens de gevaarlijke overtocht.

Hetzelfde beleid slaagt er overigens niet in om de vrachtwagenchauffeurs veilig te stellen van de meedogenloze praktijken van smokkelaars. Integendeel, vluchtelingen worden opnieuw met de vinger gewezen als het misgaat.

Frankrijk dropt betrapte vluchtelingen in België en omgekeerd. Daarna worden ze weer opgespoord door de smokkelaar die hen simpelweg als zijn eigendom beschouwt. Want ze brengen geld op, veel geld. Het interfederaal migratiecentrum Myria berekende dat mensensmokkel vandaag meer opbrengt dan de handel in wapens en drugs. In het VK wacht hen vaak een berg schulden en moeten ze jaren arbeid verrichten om de smokkelaar af te betalen.

Vluchtelingen terug humaniseren

Het discours en de politiek van dehumanisering zijn niet het antwoord om hiermee om te gaan. Politierazzia’s zijn nooit de oplossing. Mensen behandel je als mensen. Dit zijn geen criminelen, maar mensen op zoek naar veiligheid, bescherming en een toekomst. Waar is de nuchterheid in het debat? Het is waar dat elk land de plicht heeft om zorg te dragen voor zijn burgers, om welvaart en gevoelens van veiligheid ernstig te nemen. Maar vluchtelingen en migranten steeds opnieuw verantwoordelijk stellen voor ongewenste maatschappelijke veranderingen gaat alle realiteit uit de weg. Zijn er dan werkelijk zoveel vluchtelingen die op onze welvaart wegen? Vormen de vierhonderd mensen in het Maximiliaanpark en de duizend mensen in Noord-Frankrijk zo’n groot gevaar voor de veiligheid? Wereldwijd zijn 65,5 miljoen mensen op de vlucht. Daarvan kwam in 2015 één miljoen naar Europa. Dat is inderdaad een aanzienlijk deel maar nog steeds niet meer dan 0,2 procent van de totale Europese bevolking.

Laten we collectief de verantwoordelijkheid opnemen en mensen op de vlucht terug humaniseren. Geef ruimte aan de individuele stemmen in het maatschappelijk debat. Vluchten is misschien wel één van de moeilijkste en meest ingrijpende beslissingen in iemands leven. Alles achterlaten wat je kent, waarmee je vertrouwd bent en van wie je houdt. Het gebrek aan solidariteit en de incidentenpolitiek liggen aan de basis van de zogenaamde crisis. Een land is geen vat dat vol raakt, maar wel een economische en politieke realiteit, met onophoudelijk in- en uitgaand verkeer van kapitaal, mensen en goederen. De bescherming van de eigen gemeenschap is hét excuus geworden om de uitholling van de mensenrechten te legitimeren. Het recht om mensenrechten te schenden is daarmee een feit. Dit kunnen we nooit accepteren. Als mensenrechten zo eenvoudig te grabbel worden gegooid, dan zijn jij en ik ook potentiële slachtoffers. Ons welzijn en onze welvaart worden misbruikt om repressie tegen vluchtelingen te legitimeren. Wij roepen op tot een eerlijk debat. Opvang van vluchtelingen is geen kwestie van solidariteit maar van rechtvaardigheid.

Sofie D’Hulster is voorzitter van vzw Humain.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content