Dirk Draulans

‘Slechtvalkdoder heeft nog extra slachtoffers op zijn geweten’

Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Op 25 april berichtte Dirk Draulans in Knack over het doodgeschoten slechtvalkmannetje van de kathedraal in Ieper. Hoe is het daar afgelopen?

Hoe zou het afgelopen zijn met het broedgeval van de slechtvalk op de toren van de Sint-Maartenskathedraal van Ieper? U weet wel, dat koppel waarvan het mannetje werd afgeschoten door een grote idioot met een geweer. Ik kreeg ondertussen euforische meldingen van succesvolle broedgevallen van slechtvalken in Brussel, Gent, Sint-Niklaas, Oudenaarde, Mortsel, Mol, Leuven en ik vergeet ongetwijfeld nog locaties, maar geen woord meer over Ieper. Dat noopte tot bezorgdheid.

Slechtvalkdoder heeft nog extra slachtoffers op zijn geweten

Vandaar de vraag aan milieuambtenaar Lieven Stubbe van de stad Ieper: hoe is het daar verder gelopen? Hij antwoordde met een beschrijving van het wedervaren van het nest in de toren. Begin april waren er vier eieren die met zekerheid bebroed werden. Dat gebeurt doorgaans door het vrouwtje, het mannetje zorgt voor haar voeding. Na de vondst van het gedode mannetje op 3 april werd er lange tijd slechts één valk rond de toren gezien. Ongeveer een week later verscheen er toch een mannetje, maar dat was meer dan waarschijnlijk een jonge vogel die nog geen broedplaats gevonden had, mogelijk zelfs een jong van een van de vorige jaren uit de toren zelf.

Het gebeurt af en toe dat volgroeide jongen naar het oudernest terugkeren. Het jonge mannetje blijft nu halsstarrig in de omgeving hangen, wellicht wordt het de nieuwe man van het koppel. Er is in de slechtvalkwereld al incest vastgesteld: een moedervalk die een koppel vormt met een van haar zonen – het gebeurde onder meer op de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal in Brussel.

Toen de nestbak in Ieper half mei opnieuw bezocht werd om de jongen te ringen, was het resultaat als volgt: één ei niet uitgekomen, één dood kuiken en één opgroeiend kuiken, een vrouwtje. Het vierde ei of kuiken was (zeer waarschijnlijk) opgepeuzeld door het enige overlevende jong.

Zo’n situatie is typisch voor een nest waarvan de jongen onvoldoende voedsel krijgen of waarvan de eieren te lang niet bebroed worden. Ze is trouwens typisch voor veel roofvogels (viseters zoals reigers inbegrepen): ze beginnen te broeden vanaf het eerste ei, zodat de jongen met tussenpauzen van enkele dagen geboren worden en ongelijk van grootte zijn. Dat is een evolutionair handig mechanisme om het broedsucces aan te kunnen passen aan een onvoorspelbaar voedselaanbod: als er veel eten is, komen alle jongen groot, als er weinig voedsel is, krijgt de oudste bijna alles en sterven de jongeren één voor één. Hartverscheurend om te zien, maar de realiteit van de natuur.

Alles wijst er dus op dat het gevonden dode mannetje inderdaad de vogel van Sint-Maartens was, maar ook dat het vrouwtje is blijven broeden, maar door honger gedwongen werd om het nest af en toe te verlaten. Omdat er geen mannetje was om voedsel aan te brengen, is het broedsel dus maar voor een kwart geslaagd. Ook in de mensenwereld hebben alleenstaande moeders het moeilijker om hun kinderen groot te brengen dan koppels. Het is trouwens de eerste keer sedert het eerste geslaagde broedgeval in Ieper in 2012 dat dit gebeurt. Voordien waren er steeds drie tot vier kuikens, zonder sterfte tijdens de broed of opkweek.

De slechtvalkdoder heeft dus nog extra slachtoffers op zijn ongetwijfeld niet getormenteerde geweten. Toch enkele woorden voor die onnozelaar, die hoogstwaarschijnlijk niet vervolgd zal kunnen worden, hoewel er sterke vermoedens over zijn identiteit bestaan: een onaangename man die tegelijk boer, jager en duivenmelker is, een voor vogels dodelijke cocktail. Hij zal zich wel even de Grote Held gevoeld hebben, maar hij zal de rest van zijn dagen moeten leven met het idee dat een belangrijk deel van de maatschappij figuren zoals hemzelf uitspuwt. En hij zal blijvend moeten worstelen met de gedachte dat zoveel mensen zo blij zijn dat de slechtvalk er weer is, dat hij ze in zijn luchtruim zal moeten blijven verdragen. En moge ze veel van zijn duiven uit de lucht plukken als compensatie voor de dood van het onfortuinlijke mannetje.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content