Werden twee Bruggelingen vermoord door Rwandese doodseskaders?

Zit de Rwandese geheime dienst achter twee recente verdachte overlijdens van Bruggelingen in Zuid-Afrika? ‘Onderschat de Rwandese overheid niet. Wij voelen ons niet op ons gemak’, zegt de familie van de overleden Thomas Ngeze. Dat schrijft Krant van West-Vlaanderen vandaag.

15 juni, JPTon hotel in Johannesburg, Zuid-Afrika. De 27-jarige Thomas Ngeze, opgegroeid in Brugge en aan de slag bij een internationaal advocatenkantoor in Johannesburg, wordt dood teruggevonden in zijn hotelkamer. Hij blijkt opgehangen aan een touw. De politie vermoedt al snel dat er meer aan de hand is en opent een onderzoek.

29 juli, Karwyderskraalpad in Hermanus, Zuid-Afrika. De 35-jarige Pieter-Jan Staelens, voormalig advocaat in Brugge en actief in de sector van de groene energie in Zuid-Afrika, wordt dood teruggevonden in het uitgebrande wrak van zijn Volkswagen Amarok. De lokale politie start een onderzoek wegens ‘strafbare manslag’, moord dus.

Genocide

Twee jonge Bruggelingen die op een dikke maand tijd in Zuid-Afrika de dood vinden in, op zijn zachtst gezegd, schimmige omstandigheden. Toeval? Of is er meer aan de hand? De familie Staelens denkt niet meteen dat er een link is tussen beide sterfgevallen, de familie Ngeze is daar vol van overtuigd.

Het is een Rwandese oppositiekrant die in eerste instantie de link legt tussen beide moorden. Volgens journalisten van The Rwandan is Thomas Ngeze vermoord door geheime agenten van het regime in Rwanda. De timing van de moord is volgens de krant niet toevallig. Tien dagen voor het overlijden van Thomas Ngeze diende zijn vader Hassan Ngeze een verzoek in om vervroegd vrijgelaten te worden uit de gevangenis van Koulikoro in Mali.

Ik voel me niet op mijn gemak. Onderschat de Rwandese overheid niet.

De man zit er opgesloten omwille van zijn betrokkenheid bij de genocide in Rwanda in 1994. Hassan Ngeze werd door het Internationaal Strafhof aanzien als een van de aanzetters tot de genocide. Via zijn krant Kangura en op de beruchte Radio Libre des Mille Collines gaf hij namen door van Tutsi die moesten worden vermoord.

Ngeze vluchtte na de genocide naar Kenia, maar werd daar in 1997 opgepakt. Hij kreeg in eerste instantie levenslang, maar in 2007 werd dat in beroep veranderd naar 35 jaar cel. Omdat hij toen al tien jaar in de cel zat, bereikte hij dit jaar al het punt waarop hij tweederde van zijn straf heeft uitgezeten. Hij kwam dus in aanmerking voor vrijlating.

De aanvraag daarvoor zorgde in zijn thuisland voor heel wat politieke deining en beheerste dagenlang de voorpagina’s van de kranten en de televisiejournalen. De rechtbank moet zich nog uitspreken over de zaak. Volgens The Rwandan wilde het regime van president Paul Kagame daar niet op wachten en besloten ze Hassan Ngeze alvast te treffen waar het hem het meeste pijn doet: zijn familie.

Gewaarschuwd

Op camerabeelden van het JPTon Hotel, die in beslag genomen werden door de Zuid-Afrikaanse politie, is te zien hoe Thomas Ngeze in de lobby twee mannen ontmoet die hem vervolgens vergezellen naar zijn kamer. Bovendien blijkt het gsm-nummer van Ngeze in de 48 uren voor zijn dood heel wat verdachte telefoontjes te hebben gekregen. Wie de mannen zijn, is nog altijd onduidelijk maar volgens de familie Ngeze is het duidelijk dat het om geheime agenten van het Rwandese regime gaat.

‘De vraag is waarom Thomas afgesproken heeft met leden van de Rwandese ambassade in Zuid-Afrika, goed wetende dat dit gevaarlijk kan zijn’, zegt zijn oudere broer Philosophe Ngeze, die in 1997 samen met Thomas en hun oma in Brugge arriveerde.

Ik wil heel graag weten wat er precies gebeurd is.

‘Onze familie heeft Thomas daar altijd voor gewaarschuwd. In 2013 is Thomas zelfs al eens naar Rwanda gereisd, nieuwsgierig als hij was. Wellicht is hij toen op de radar van de veiligheidsdiensten gekomen en zijn ze hem beginnen volgen. Met dit tot gevolg’, denkt Philosophe. Vlak voor zijn dood heeft Thomas nog twee keer gebeld met een van mijn zussen. In het eerste gesprek leek er in eerste instantie niets aan de hand, tot Thomas plots inhaakte. Mijn zus probeerde terug te bellen, maar hij nam niet meer op. Toen belde hij plots terug, liet uitschijnen dat hij in gevaar was en begon meteen daarna een brief te dicteren. Daarna is hij wellicht vermoord.’

Doodseskaders

De dood van de jonge, intelligente en brandend ambitieuze Thomas kwam voor de complete familie als een schok. In de piste van een wanhoopsdaad hebben ze nooit geloofd. ‘Wij blijven sereen en wachten de resultaten van het onderzoek af’, aldus Philosophe. ‘Maar ik kan je zeggen dat ik me niet geheel op mijn gemak voel. Onze familie weet dat we heel goed moeten opletten met wat we zeggen en vooral tegen wie we dat zeggen, zeker tegen andere Rwandezen. In 2011 kreeg mijn ondertussen overleden oma ook al eens een verdachte brief waarin gevraagd werd naar de adresgegevens van alle familieleden. Je mag de Rwandese overheid niet onderschatten. Wij zijn op zich gemakkelijk te traceren, we wonen onder onze echte naam in België. Ik voel me hier wel veilig, maar je weet natuurlijk nooit.’

Dat Guy Rapaille, afscheidnemend voorzitter van het Comité I (de toezichthouder op de inlichtingendiensten in ons land, LK) onlangs in een interview in Knack liet vallen dat hij niet kan uitsluiten dat Rwandese doodseskaders ook in ons land actief zijn, boezemt de familie Ngeze weinig vertrouwen in. De internationale politiedienst Interpol volgt het Zuid-Afrikaanse onderzoek naar de dood van Thomas Ngeze ondertussen met argusogen. Ook in ons land voert het federaal parket een parallel onderzoek. Naar het overlijden van Thomas Ngeze, maar er is ook een tweede onderzoek geopend naar de dood van Pieter-Jan Staelens.

Verkoold

De Brugse mensenrechtenadvocaat, zoon van de Brugse stafhouder Bart Staelens en neef van CD&V-boegbeeld Dirk De Fauw, woonde al enkele jaren in Fisherhaven met zijn Gabonese vrouw Audrey en hun drie kinderen van 16, 10 en 4 jaar. Audrey baat er een koffiebar uit met Belgische patisserie; Pieter-Jan was er actief voor Upgrade Energy, in de sector van de groene energie. Op zondag 29 juli, op het stoffige Karwyderskraalpad vlakbij zijn huis, wordt het lichaam van Pieter-Jan gevonden in zijn uitgebrande Volkswagen Amarok. Volgens de familie Ngeze is er een duidelijke link met het overlijden van Thomas Ngeze.

‘Onze familie kent de familie Staelens al van toen ik en mijn broer in Brugge arriveerden’, zegt Philosophe Ngeze. ‘Meer zelfs: Pieter-Jan was voor mijn broer tijdens zijn studies zo’n beetje zijn mentor. Ook toen ze beiden in Zuid-Afrika zaten, hielden ze contact. Pieter-Jan was ook eerder dan de familie op de hoogte van het overlijden van Thomas. Hij heeft ons verwittigd dat er iets verschrikkelijks gebeurd was, een paar uren voor het officiële bericht kwam.’

Journalist Marc Matabaro van de Rwandese krant The Rwandan staat in contact staat met Hassan Ngeze in de gevangenis in Mali. Hij is ervan overtuigd dat Pieter-Jan vermoord werd omdat hij meer wist over de dood van Thomas Ngeze. ‘Na de moord op Thomas heeft de familie Ngeze aan Pieter-Jan gevraagd om de repatriëring van zijn lichaam te regelen en te informeren naar de stand van het onderzoek. Hassan is ervan overtuigd dat Pieter-Jan ook vermoord is door agenten van de Rwandese geheime politie omdat hij op bewijzen gestoten is van het feit dat Thomas vermoord werd’, klinkt het scherp.

Zes geweerschoten?

Kort na het overlijden van zijn zoon Pieter-Jan vertrok vader Bart Staelens naar Zuid-Afrika om het onderzoek te volgen. Vrijdag 10 augustus, net de dag dat Pieter-Jan 36 jaar zou worden, komt hij terug naar België. De Brugse advocaat reageert afwachtend. ‘Ik heb toch enige scepsis bij dat verhaal over de rol van de Rwandese inlichtingendiensten’, zegt Bart Staelens vanuit Hermanus.

‘Ik heb met Pieter-Jan nog gesproken over de dood van Thomas en ook Pieter-Jan was zeer terughoudend over het verhaal dat Thomas vermoord zou zijn door het Rwandese regime. De politie hier kan of wil me niet veel zeggen over wat er gebeurd is met Pieter-Jan. Net zoals in België geldt ook hier het geheim van het onderzoek, ook voor de familie van het slachtoffer. Ik weet dat een forensisch team vanuit Pretoria is overgekomen om het lichaam van Pieter-Jan te onderzoeken en dat die mensen niet meteen iets verdacht gevonden hebben. Ze leken me zeer capabel en betrouwbaar’, zegt Bart Staelens.

Op sociale media in Hermanus getuigden buurtbewoners dat ze een oude, groene auto zagen in de buurt van het wrak. Eén iemand heeft het over zes geweerschoten die hij hoorde. ‘Dat zijn volgens mij speculaties. Die knallen kunnen ook veroorzaakt zijn door de banden van de wagen die ontploften door de hitte. Ik weet dat er geen kogels gevonden zijn op de plaats en dat het lichaam van Pieter-Jan geen schotwonden vertoont. Ik zou heel graag willen weten wat er precies gebeurd is, maar momenteel maak ik me vooral zorgen over zijn vrouw Audrey en de kinderen. Dit is een drama.’

Donderdag 9 augustus vond in Hermanus een afscheidsplechtigheid voor Pieter-Jan plaats. In de kerk van Christus-Koning in Brugge volgt later nog een dienst.