Wie wil met een boerkini zwemmen? ‘Het probleem bestaat volgens ons niet’

De vraag is ‘bescheiden maar reëel’, zegt mensenrechtenexperte Eva Brems. In Gent en Merelbeke ziet het stadsbestuur vooral een kwestie die niet in verhouding staat tot de grote media-aandacht.

Vanaf september zal in alle openbare zwembaden van Gent de boerkini toegelaten zijn. De stad neemt die beslissing nadat een rechter oordeelde dat in het zwembad Van Eyck – net zoals in het zwembad Ter Wallen in Merelbeke – het boerkiniverbod onvoldoende gemotiveerd was en daarom feitelijk neerkwam op discriminatie. Het nieuws leidde vorige week tot een mediastorm en een steekspel van politieke oneliners.

Maar de beroering in de Wetstraat en op het krantenpapier staat in schril contrast met de vraag om een boerkini toe te laten, klinkt het in het stadsbestuur van zowel Gent als Merelbeke. Op het kabinet van Gents schepen van Sport en Gelijke Kansen Resul Tapmaz (SP.A) is er de voorbije vijf jaar geen enkele aanvraag geweest van moslima’s die een uitzondering wilden bekomen op een verbod op bedekkende zwemkledij. ‘Het probleem bestaat volgens ons niet, of komt in ieder geval maar in geringe mate voor in Gent.’

Vraag is dan weer of zulke cijfers veel zeggen: niet iedereen weet dat bij de stad uitzonderingen aangevraagd kunnen worden. Vrouwen die al eerder te horen kregen of van anderen weten dat hun boerkini niet toegelaten was, zullen vermoedelijk daarna ook niet meer naar dat zwembad trekken. Daardoor blijven ze onzichtbaar in de cijfers. In ieder geval waren er wel twee vrouwen die in Gent en Merelbeke met een boerkini wilden zwemmen: de twee die naar de rechtbank trokken. ‘Zij hebben, voor zover wij weten, geen uitzondering gevraagd,’ klinkt het nog bij het kabinet-Tapmaz. ‘Ze zijn gewoon verhaal gaan halen in een zwembad waar ze wisten dat de boerkini niet toegelaten was. Eens ze dat te horen kregen, was voor hen waarschijnlijk de buit binnen.’

Egbert Lachaert (Open VLD), OCMW-voorzitter en schepen in Merelbeke, weet dat in zijn stad nooit een vraag is geweest om in boerkini te mogen zwemmen. Op een geval na: een Vlaamse moslima die enkele jaren terug al de media haalde met haar pleidooi voor een boerkini. Zij was ook een van de vrouwen die de zaak voor de rechtbank bracht.

Opvallend, vindt Lachaert, is dat in de zittingszaal een groep studenten aanwezig was van hoogleraar mensenrechten Eva Brems (UGent), die in een vorig leven voor Groen in de Kamer zetelde. Dat Brems daarna gretig commentaar leverde in de berichtgeving over het vonnis, wekt wrevel op. ‘Wie wordt hier nu beter van?’ vraagt Lachaert zich af.

Ook Gents schepen Sofie Bracke (Open VLD) wijst in die richting. Dat er de voorbije jaren in Gent uitzondering gevraagd werd, ‘bewijst dat dit vooral een gezocht issue is vanuit een bepaalde links-activistische hoek en dus weinig te maken heeft met de massale en grootschalige discriminatie waarvan Eva Brems gewag maakt.’

Is de zaak op het getouw gezet door een groep activistische studenten rond Eva Brems? De mensenrechtenexperte wijst die beschuldiging resoluut van de hand. De betrokkenheid van haar studenten kaderde in een vak, de zogenaamde Legal Clinic, waarbij studenten in opleiding praktijkervaring opdoen door – kosteloos – aan echte zaken mee te werken. Precies daarom zaten de studenten ook in de zaal tijdens de zitting. (Dat haar oude partijpolitieke affiliatie iets met de zaak te maken heeft, wuift Brems weg: ‘Het zou nogal raar zijn dat we dan net een zaak starten in een stad waar Groen in het bestuur zit – zo zijn er al niet veel.’)

Aan de UGent werd al langer onderzoek gedaan naar verboden tegen religieuze kledij. ‘We waren al een tijd bezig met die materie toen we hoorden dat enkele dames de zaak voor de rechter wilden brengen. Dat er in ons team mensen zitten die vertrouwen genieten in die gemeenschap zal voor die vrouwen wel geholpen hebben om de stap te zetten.’

‘Het is ook logisch dat mensen die gediscrimineerd worden hun licht opsteken bij ngo’s en experts. Een zekere planning hoort daar nu eenmaal bij: als je een discriminatiezaak wil aanspannen, moet je op een bepaald moment beslissen om ergens te gaan zwemmen waar je weet dat je mogelijk niet zal toegelaten worden. Je hebt een feit nodig dat je dan kan gaan aanvechten. Is dat hetzelfde als iets orkestreren? Dat vind ik een vreemd verwijt. Het hangt ook samen met het beeld dat sommigen graag ophangen van moslimvrouwen, alsof het allemaal onderdrukte wezens zijn die zelf geen actie kunnen ondernemen.’

Dat de vrouwen bij hen aanklopten, toont ook dat er wel degelijk vraag is om met een boerkini te mogen zwemmen, klinkt het. ‘In Merelbeke hebben ze het woord boerkini in hun reglement ingeschreven – dat is toch niet zomaar uit de lucht komen vallen? In Gent zal je in de verslagen van de ombudsdienst van de laatste jaren zien dat er wel degelijk klachten zijn geweest. Het is dus helemaal niet waar dat er geen voorgeschiedenis is. De vrouwen waar het over gaat zijn ook heel actief en hebben al vaak geprobeerd om te gaan zwemmen met hun bedekkende zwemkledij, in verschillende zwembaden.’

Hoe groot de vraag precies is, is moeilijk vast te stellen. ‘Bescheiden maar reëel,’ aldus Brems, die samen met een groep medewerkers contact opnam met alle gemeentelijke zwembaden in Vlaanderen. In minstens 49 zwembaden geldt een boerkini verboden maar is minstens eenmaal de vraag gesteld of zwemmen in boerkini toegelaten was. ‘Mogelijk zijn de cijfers nog iets hoger: niet iedereen die we aan de lijn kregen, was even goed geïnformeerd. Bovendien is het nog maar de vraag hoe relevant zo’n cijfer is als het om discriminatie gaat: is dat minder erg als het om weinig mensen gaat?’

In Merelbeke zal het boerkiniverbod opgeheven worden zodra het vonnis aan het stadsbestuur betekend wordt, zegt Lachaert, maar de stad zal meteen ook beroepen aantekenen. Ook Gent heeft bekend gemaakt in beroep te zullen gaan, omdat de rechter zich enkel uitsprak over bedekkende zwemkledij uit religieuze overtuiging. Dat is te beperkend, vindt het stadsbestuur: ook bijvoorbeeld transgenders zijn vragende partij voor bedekkende zwempakken. Het moet daarom voor iedereen toegelaten zijn om dergelijke zwemkleding aan te trekken, wars van religie, zolang die veilig en hygiënisch is.

Die redenering doet bij juristen de wenkbrauwen fronsen. De rechter heeft zich immers uitgesproken over de boerkini, precies omdat de rechtszaak over de boerkini ging. Maar niets houdt de stad Gent tegen om op eigen initiatief alle bedekkende zwemkledij toe te laten.