Ziekteverzuim daalt niet door preventie

© BelgaImage
Jelle Dehaen
Jelle Dehaen Medewerker Knack, historicus, filosoof, auteur

Werkgevers investeren steeds meer in preventiemaatregelen om hun werknemers gezond te houden. ‘Maar de werkgever zal dat geld niet terugverdienen doordat er plots veel minder ziekteverzuim is’, zegt professor Allard van der Beek.

Het ziekteverzuim bij de Belgen stijgt elk jaar. In 2016 waren 392.000 landgenoten langdurig ziek, een stijging van 70 procent in vergelijking met tien jaar geleden. De totale kostprijs van hun uitkeringen steeg boven de vijf miljard euro. Daarom zetten bedrijven en de overheid steeds meer in op preventiemaatregelen, in de hoop dat mindfulnesscursussen of voorlichting over gezond voedsel tot minder ziekteverzuim zullen leiden. De Nederlandse hoogleraar epidemiologie van arbeid en gezondheid Allard van der Beek (VU medisch centrum, Amsterdam) is sceptisch over het financiële nut van die ingrepen.

‘Als werkgever inzetten op levensstijlinterventies kan zeker geen kwaad’, zegt Van der Beek. ‘Werknemers zullen daar iets gezonder door worden, al is het niet veel. Maar veel besparen zal de werkgever niet. Als hij een paar honderd euro per werknemer in preventiemaatregelen investeert, zal hij dat niet terugverdienen doordat er plots veel minder ziekteverzuim zou zijn.’

Worden mensen niet veel fitter als hun werkgever ze stimuleert om meer te bewegen?

Allard van der Beek: Het effect van levensstijlinterventies op het ziekteverzuim is erg gering. Of je ziek thuisblijft of niet niet hangt van een hele boel factoren af. Sporten kan een positieve invloed hebben, maar het is heel lastig om mensen die zelden actief zijn plots veel te laten sporten. Jarenlang ingesleten gewoontes veranderen is bijzonder moeilijk.

Zorgen dat de arbeidsomstandigheden verbeteren zodat mensen geen ongezond werk moeten doen. Daar begint alles bij

Bewuste interventies werken dus nauwelijks. Maar kan een werkgever het gedrag van zijn personeel niet op een andere manier sturen? We zitten ten slotte elke dag acht uur op het werk.

Van der Beek: Ja, absoluut. Je kan heel wat dingen op het werk aanpassen zodat mensen vanzelf actiever worden. Je kan mensen dwingen de trap te nemen door de lift uit te schakelen als je maar een paar verdiepingen moet doen. Je kan de printer op een verafgelegen plaats zetten. En in het bedrijfsrestaurant kan je het gezonde voedsel vooraan in het zicht zetten en ongezonde spullen ergens verder weg. Of je kan natuurlijk helemaal geen snoep en chips aanbieden. Door zulke aanpassingen aan de omgeving, zullen mensen zich automatisch gezonder gedragen.

Wat met de hype van de mindfulnesscursus?

Van der Beek: Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness, en dat helpt vooral bij mensen die al met psychische problemen zoals een depressie worstelen. Maar je moet dat niet aan alle werknemers aanbieden: er bestaat geen one size fits all oplossing waar iedereen baat bij heeft.

Veel belangrijker dan zo’n mindfulnesscursus is zorgen dat de arbeidsomstandigheden verbeteren zodat mensen geen ongezond werk moeten doen. Daar begint alles bij.

Een van de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim zijn rugklachten. Bedrijven betalen veel geld voor ergonomische stoelen en oefeningen die mensen een betere zithouding aanleren.

Van der Beek: De stoelen in onze bedrijven zijn nu al erg goed, daar kun je weinig aan verbeteren. Maar wat ben je daarmee als je ’s avonds urenlang in de zetel voor televisie hangt? Dan doe je al je winst teniet. Tiltrainingen daarentegen hebben nauwelijks effect. Dat is uitvoering bewezen.

Waarom blijven bedrijven daar zoveel in investeren?

Van der Beek: Omdat ze niet op de hoogte zijn van de laatste wetenschappelijke conclusies. Bovendien hebben de aanbieders van zulke trainingen vaak een heel goed en interessant verhaal. Daarom is het niet onlogisch dat bedrijven daarin meegaan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content