Ideeëngoeroes als Patrick Loobuyck of Rutger Bregman denken dat er voor alle problemen een simpele oplossing bestaat. Onterecht, zegt Daniel Drezner.
Een politicus kan geen interview geven zonder dat hij een bataljon aan critici achter zich aan krijgt. Academici, leden van denktanks en selfmade men wijzen graag op de tekortkomingen van elk voorstel. De media laten die intellectuelen maar wat graag aan het woord, zonder hun beweringen per se heel kritisch tegen het licht te houden. Precies dat doet Daniel W. Drezner in het vermakelijke The Ideas Industry.
Drezner verdiende zijn sporen in het academische onderzoek naar buitenlandbeleid. Laat dat nu net het domein zijn waar de ideëeenindustrie het meest onder vuur ligt. De voormalige Amerikaanse president Barack Obama deed al minnetjes over de adviezen die hij van veiligheidscommentatoren kreeg. Zo hekelde zijn raadgever Ben Rhodes de ‘blob‘, een bubbel van mensen die elkaar steeds weer overtuigen dat militair ingrijpen in het buitenland noodzakelijk is. De huidige Amerikaanse president Donald Trump leest die adviezen zelfs niet meer.
Jeffrey Sachs moest uiteindelijk toegeven dat zijn ideeën beter klonken in een TED Talk dan in de werkelijkheid
Maar Drezner richt zijn pijlen in de eerste plaats op ‘tought leaders’, oftewel ideeëngoeroes. Waar ouderwetse intellectuelen zich beperken tot het bekritiseren van het beleid en het becommentariëren van de actualiteit, presenteren tought leaders als ware visionairen een blauwdruk voor de toekomst. Met één idee en heel wat overtuigingskracht/pretentie proberen ze hun publiek te begeesteren. De ontgoocheling volgt meestal later. Neem nu Jeffrey Sachs. De wereldberoemde econoom schreef in 2005 The End of Poverty. Daarin werkte hij een strategie uit om tegen 2025 de armoede uit de wereld te helpen, waarmee hij het veel beter zou doen dan alle politici die maar wat aanmodderden. Het boek was zo’n succes dat hij filantropen bereid vond om vele miljoenen te investeren in enkele projecten. Helaas, Sachs hielp de armoede de wereld niet uit. Hij moest uiteindelijk toegeven dat zijn ideeën beter klonken in een TED Talk dan in de werkelijkheid.
Benjamin Barber – burgemeesters lossen al onze problemen op! – en Richard Florida – creatievelingen lossen al onze problemen op! – zijn voorbeelden die ook in Vlaanderen nogal wat aanzien genieten. Het heilige geloof dat Rutger Bregman van De Correspondent in het basisinkomen heeft gesteld, is van een even aandoenlijke naïviteit. En ook Patrick Loobuyck, die sinds het verschijnen van zijn boek Samenleven met gezond verstand predikt dat een beetje redelijkheid al onze problemen met de multiculturele samenleving kan oplossen, heeft soms iets van een goeroe.
Het is amusant om Drezner, die nooit echt giftig wordt, te lezen over bewierookte opiniemakers als Thomas Friedman en Niall Ferguson. Vervelender wordt het als hij ook ernstige verklaringen geeft voor de veranderingen en trends in de ideeënindustrie. Erg origineel zijn die trouwens niet – het grote geld beslist meer dan ooit, en in gepolariseerde tijden hebben sociale media het een en het ander veranderd. Nee, een tought leader is Drezner zelf niet.
Daniel W. Drezner. The Ideas Industry: how pessimists, partisans and plutocrats are transforming the marketplace of ideas, Oxford university Press, 360 blz., 25,99 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
