Een vrij grote tuinslak met een donkerbruine band op haar schelp staat op het punt ons land te koloniseren.
De chocoladebandslak is een voorbeeld van een dier dat zijn geluk te ver heeft willen drijven. Net als veel andere slakken gebruikt ze liefdespijlen om haar kansen op voortplanting te verhogen. Dat zijn – ook letterlijk – Cupidoachtige pijltjes die een mannetje door de lichaamswand van een partner schiet om stoffen in haar lichaam af te zetten die de kans op bevruchting van haar eitjes door zijn zaadcellen verhogen.
Maar een studie in The Journal of Experimental Biology toont aan dat de pijlen in de chocoladebandslak hun effect verloren hebben. Ze worden nog wel gebruikt, maar ze hebben geen gevolg meer voor de voortplanting, waarschijnlijk omdat de vrouwtjes middelen hebben ontwikkeld als tegengif tegen de stoffen die de pijlen binnenbrengen. De mannetjes puren er dus geen voordeel meer uit, maar ze beseffen het niet. De pijlen zijn wel nog werkzaam, want bij verwante soorten zonder tegengif hebben ze het gewenste effect.
Het verhaal wordt extra intrigerend omdat dit type slakken hermafrodiet is: elk individu is zowel man als vrouw. Toch doen ze aan geslachtelijke voortplanting met partners, waarbij ze elkaar proberen te bevruchten. Ze willen wel allemaal de mannelijke rol spelen, omdat de vrouwelijke meer energie vergt door de ontwikkeling van de eieren. Energiebesparing is overal in de natuur een belangrijke factor, net als – zoals de auteurs van de studie het fijntjes formuleren – ‘vrouwelijke weerstand tegen mannelijke manipulatie’. Als mannen te ver gaan in pogingen om hún zaad een voordeel te geven, gaan vrouwen in de tegenaanval. Zij willen het laatste woord in door wie ze bevrucht worden.
Alsof het allemaal nog niet erg genoeg is, wordt de chocoladebandslak ook de toegang tot ons land ontzegd. Net als veel menselijke vluchtelingen komt ze uit de regio rond de Middellandse Zee. Ze etaleert een grote variatie in schelpkleur – dat is eigen aan tuinslakken. De vorm met de chocoladebruine band is wel de meest kenmerkende. Begin 2016 beschreven slakkenexperts Jelle Ronsmans en Tom Van den Neucker in The Belgian Journal of Zoology de ontdekking van een kleine populatie chocoladebandslakken in de buurt van de haven van Zeebrugge, op een rommelig terrein langs een weg en een spoorweg met veel containerverkeer. Waarschijnlijk werden de diertjes met een container meegebracht en slaagden ze erin om hier in het geniep een leven op te bouwen.
In de herfst van 2014 werden de eerste lege schelpen gevonden. In september 2015 vonden kenners minstens vijfhonderd levende exemplaren, wat bewees dat de slak in staat is onze winters te overleven. Omdat ze als een invasieve soort worden beschouwd, die schade kan berokkenen aan inheems leven, werden alle in Zeebrugge ontdekte dieren ‘weggehaald en geëuthanaseerd’. Het artikel besloot met de boodschap dat ‘in de nabije toekomst aanvullende uitroeiingsacties zullen worden uitgevoerd’.
Dat zal een werk van volgehouden inspanning moeten zijn. De waarnemingensite van Natuurpunt meldde in maart 2016 de vondst van weer een tiental schelpen op dezelfde plek. In augustus werd er een twintigtal gevonden en ‘verzameld’. Wie wint, de slakken of de slakkenjagers? Misschien zet u uw geld het best op de slakken. Ze hebben al stevig voet aan de grond in Nederland, en zijn ook de rest van de wereld aan het veroveren.
Door Dirk Draulans
Als mannen te ver gaan in pogingen om hun zaad een voordeel te geven, gaan vrouwen in de tegenaanval.
