Iedereen kent ze wel: de bolletjes bengelend tussen acht ellenlange poten. Maar bijna niemand weet dat hooiwagens een woelig seksleven hebben.
De hooiwagen dankt zijn naam waarschijnlijk aan het feit dat hij volwassen wordt in volle zomer, in het oogstseizoen dus. Ten tijde van de naamgeving gebeurde de oogst nog met hooiwagens. De kans is reëel dat door de zachte wintertemperaturen van januari sommige diertjes al uit hun ei gekropen zijn – hooiwagens overwinteren als eitjes op goed verborgen plekken. Ze hebben wel vijf tot tien vervellingen nodig voor ze volwassen zijn, en dat duurt zijn tijd.
Bijna driekwart van de vrouwtjes maakt zich na een paring meteen uit de voeten
Hooiwagens behoren tot de spinachtigen, maar ze zijn slechts héél ver familie van onze spinnen. Ze zouden meer verwant zijn aan schorpioenen, maar hebben geen gifklieren. Ze kunnen ook geen web maken. In tegenstelling tot spinnen hebben ze slechts één paar ogen, waar ze weinig mee kunnen zien. Hun borststuk (met kop) en achterlijf zijn versmolten tot één geheel, terwijl dat bij spinnen twee afzonderlijke delen zijn. Je kunt een spin in feite niet met een hooiwagen verwarren.
Hooiwagens zouden meer dan 400 miljoen jaar geleden het levenslicht gezien hebben. Er zijn fossielen gevonden van 165 miljoen jaar oud, die als twee druppels water lijken op hooiwagens van nu. De diertjes moeten dus een design gehad hebben dat aangepast was aan een brede waaier van leefomstandigheden. Biologen hebben een 99 miljoen jaar oud hooiwagenfossiel ontdekt met een penis in erectie – het moet de langstdurende erectie uit de geschiedenis zijn. Het diertje werd tijdens het liefdesspel gevangen door een druppel hars, waarin het goed geconserveerd werd. Echte spinnen hebben trouwens geen penis, ook daarin onderscheiden ze zich van hooiwagens.
Mannelijke hooiwagens zijn wat kleiner dan vrouwtjes, maar ze hebben langere poten. Hooiwagenpoten beschikken over een pacemakerachtig orgaantje, waarmee ze hun eigen bewegingen aansturen, losgekoppeld van de rest van het lichaam. Het maakt dat poten nog een uur lang kunnen blijven bewegen nadat ze van een lichaam zijn afgerukt, mogelijk om de aandacht van roofdiertjes af te leiden: de hooiwagen laat een poot achter en maakt zich met de rest uit de voeten. Hij blijft probleemloos in leven met minder poten.
Poten kunnen nog een uur lang blijven bewegen nadat ze van een lichaam zijn afgerukt
Mannelijke hooiwagens vechten heuse worstelpartijen uit om elkaars krachten te meten. Als sumoworstelaars grijpen ze elkaar vast met hun kaken en tastorganen, en proberen ze elkaar weg te drukken. Het zijn saaie wedstrijden, want de grootste wint bijna altijd. Ongetwijfeld dienen de worstelpartijen deels om indruk te maken op vrouwtjes. Een mannetje begint een paring door met zijn penis over de mond van een vrouwtje te wrijven. Misschien paait hij haar met een soort secretie, maar de vraag is of vrouwtjes het op prijs stellen – #MeToo zou in de hooiwagenwereld een prangend thema kunnen zijn. Bijna driekwart van de vrouwtjes maakt zich na een paring meteen uit de voeten.
Volgens bioloog Sam Van de Poel van Natuurpunt lopen er misschien evenveel hooiwagens in onze bossen en tuinen rond als spinnen. Omdat ze slechts weinig bestudeerd zijn, kan hun rol in de natuur onderschat zijn. Want anders dan spinnen breken hooiwagens ook dood materiaal af, waardoor ze een nuttige recyclagefunctie uitoefenen. Recyclage is niet alleen in onze maatschappij een belangrijk thema, maar ook in de rest van de natuur.
Beestenboel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
