Red de planeet, werk minder

En andere goede ideeën voor de toekomst…

Hoe krijgen we een op drift geraakte planeet weer gezond? Waar kan de mensheid in de toekomst haar voordeel mee doen? Hoe brengen we meer evenwicht in ons leven, en wegen we tegelijk een stuk minder op het milieu? Het zijn vragen waarop Het Groene Boek op zondag 27 april een antwoord zoekt. Inspirerende denkers krijgen die dag in het Brusselse Kaaitheater een podium om hun ideeën uiteen te zetten. We zetten er enkele op een rij.

• Werk minder. We gaan er allemaal weleens prat op dat we zo hard werken. Maar is dat eigenlijk wel zo goed? Want wie veel werkt, heeft een hele resem machines nodig die thuis het werk doen: een was- en afwasmachine, een droogkast, ter ontspanning een radio, tv en computer, en een auto die 24 uur op 24 klaarstaat voor als we snel ergens naartoe moeten. In onze keukens staan ovens en microgolfovens, blenders en toasters, koffiezetapparaten en state-of-the-artfornuizen om handige, voorverpakte kant-en-klaarmaaltijden te bereiden. En intussen telefoneren, sms’en en swipen we ons te pletter met onze telefoontjes. Allemaal spullen die een massa energie en materiaal kosten. Kunnen we ons leven niet vereenvoudigen en weer zelf dingen leren doen, in plaats van steeds harder te werken om steeds meer machines te kopen die ons… tijd moeten besparen? Voor onze voetafdruk zou het in ieder geval een zegen zijn. En we zouden een stuk uitgeruster zijn, en minder afhankelijk van steeds ingewikkelder apparaten die altijd maar sneller stuk gaan, van onbetrouwbare en veel te dure hersteldiensten, en van grote bedrijven die ons steeds iets nieuws willen verkopen. De Duitse socioloog Hartmut Rosa ontleedt zondag de mechanismen achter de ‘doorholmaatschappij’. Deelnemers aan Het Groene Boek krijgen gratis een boekje met twee essays van hem cadeau. Een dun, dat u snel uitgelezen hebt…

• Richt coöperaties op. De financiële elites lachen ons in ons gezicht uit: ze doen de boel crashen, schuiven de rekening naar ons door, en gaan daarna gewoon op oude voet verder, jagend op topbonussen en snel, immoreel gewin. Grote bedrijven zijn er niet voor de consumenten (die moeten gewoon de producten kopen en niet zeuren, dat blokken ze handig af met onbereikbare klantendiensten ), ook niet voor de werknemers (die worden aan de deur gezet en hun fabriek verhuist naar goedkopere oorden), maar voor de toplui en de aandeelhouders, die megawinsten opstrijken. Het is misschien wat kort door de bocht allemaal, maar het is een gevoel dat bij veel mensen leeft. Een oplossing ligt misschien wel bij een oud bedrijfsmodel dat in nieuw kleedje werd gestoken en aan een steile opmars bezig is: coöperaties. Deze menselijker vorm van bedrijfsvoering is niet afhankelijk van de financiële sector, maar wordt rechtstreeks gefinancierd door de coöperanten. Dienstverlening primeert er op megawinsten (de klanten zijn vaak tegelijk de ‘aandeelhouders’), en burger-coöperant krijgt via ‘zijn’ bedrijf weer controle over de economie. Zo zijn er in Nederland en Duitsland al talloze kleine energiecoöperaties waardoor de burgers weer vat krijgen op hun stroomvoorziening. Zondag heeft Dirk Barrez het over zijn boek ‘Coöperaties – Hoe veroveren we de economie?’ En Karl van den Broeck praat over Apache.be, onlinejournalistiek volgens coöperatief model .

• Wees mobiel. Nadenken over hoe we ons verplaatsen, en over de impact daarvan, is absoluut noodzakelijk. Willen we koste wat het kost met de auto blijven rijden tot het absoluut niet meer te betalen is (door stijgende milieu- en gezondheidskosten, opdrogende oliebronnen), of proberen we nu al de boel weer vlot te trekken, echt mobiel te zijn? Laat bijvoorbeeld de overheid stoppen met de files te subsidiëren via de bedrijfswagens, en gebruik dat geld om openbaar vervoer te moderniseren, autodelen te promoten, te investeren in fiets- en voetgangersinfrastructuur. En de Ring is al meer dan breed genoeg, maar onze stads- en dorpscentra kunnen nog wel een opfrisbeurt gebruiken. Denk eens driekwart van de auto’s weg uit de stad, hoeveel ruimte komt er dan niet vrij om een aangenamer, gezonder en kindvriendelijker leefomgeving te creëren? Over de mogelijkheden van een nieuwe mobiliteit praten op Het Groene Boek Thomas Vanoutrive en Kobe Boussauw, auteurs van ‘Het mobielste land ter wereld – Een dialoog over duurzame mobiliteit’.

• Hergebruik. Zo gaat het nu meestal: we kopen een apparaat, het gaat stuk, we gooien het weg en kopen er een nieuw. Terwijl het oude nog een hoop perfect bruikbare onderdelen en materialen bevat. Apparaten worden nu zelfs vaak zo ontworpen dat ze nog nauwelijks te herstellen zijn, zodat u een heel nieuw exemplaar moet kopen in plaats van alleen maar een onderdeeltje. Dat moet anders: we moeten spaarzamer omspringen met materialen (vele geraken stilaan uitgeput) en we moeten drastisch minder afval produceren. Hoe het wel kan, toont onder andere de smartphone Phonebloks: als er wat stuk gaat, of u wilt een upgrade, dan vervangt u gewoon het desbetreffende blokje, en de rest van de telefoon houdt u gewoon. Ook Google komt binnenkort met een gelijkaardige vlot demonteerbare telefoon. En het principe kan bovendien op een hele reeks andere apparaten worden toegepast. Ze moeten gewoon anders ontworpen worden. We hoeven overigens niet op de bedrijven te wachten. Voor wie zuiniger wil omspringen met materialen en afval wil beperken, zijn er tips bij de vleet: vermijd verpakte producten in de supermarkt, koop tweedehandsspullen, bezoek ruil- en weggeefbeurzen of Repair Cafés, en maak iets nieuws met oude, kapotte spullen. Upcycling, heet dat laatste. Evy Puelinckx komt zondag uitleggen hoe je van afval je eigen designobjecten maakt.

Het Groene Boek, zondag 27 april in het Brusselse Kaaitheater vanaf 11 uur. Info: www.hetgroeneboek.be.

Op 24 april en 1 mei (telkens 18.30 uur) zendt Canvas de tweedelige documentaire ‘Alles kan schoner’ van Dirk Draulans opnieuw uit, over de mogelijkheden van recycling, duurzame materialen en cleantech. Info: www.canvas.be.