Congres maakt veto van Obama ongedaan: slachtoffers 11 september kunnen Saudi-Arabië vervolgen

Het Amerikaanse Congres heeft het veto van president Barack Obama tegen de recente 9/11-wet ongedaan gemaakt. Die wet stipuleert dat slachtoffers van de aanslagen van 9/11 onder meer Saudi-Arabië gerechtelijk mogen vervolgen wegens betrokkenheid van Riyad bij die aanslag.

Voor Barack Obama is het de eerste keer dat een van zijn veto’s ongedaan gemaakt wordt. Sinds zijn intrede in het Witte Huis, acht jaar geleden, maakte hij twaalf keer gebruik van zijn vetorecht.

Eerst stemde de door de Republikeinen beheerste Senaat bijna unaniem (97 stemmen tegen één) voor het behoud van de wet. Enkel Harry Reid, de invloedrijke maar dit jaar afscheidnemende Democratische senator uit Nevada, die nochtans eerder zijn steun aan de wet had gegeven, stemde met de president.

Later sprak ook het Huis van Afgevaardigden zich tegen het veto uit, zij het met minder sprekende cijfers: 348 tegen 77.

Om een veto ongedaan te maken volstaat een tweederde meerderheid in beide kamers.

Chuck Schumer, een Democratische senator uit New York, en een van de sponsoren van de nieuwe wet, zei na de stemming dat deze beslissing om het veto te verwerpen niet licht was genomen. “Deze wet ligt me na aan het hart omdat ze de slachtoffers van 11 september in staat stelt een klein beetje gerechtigheid te zoeken”.

Ook de Democratische presidentskandidaat Hillary Clinton, ten tijde van de aanslag zelf senator in New York, verdedigde de wet.

Represailles

President Obama gebruikte zijn veto tegen de wet, officieel de Justice Against Sponsors of Terrorism Act, niet alleen omdat hij de verhoudingen met het fundamentalistische koninkrijk en eventueel met andere bondgenoten in het Midden-Oosten niet wil bezwaren, maar vooral omdat de nieuwe wet de deur kan openzetten voor rechtszaken tegen de VS: ze ondergraaft het principe van de immuniteit die staten (en hun diplomaten) beschermt, aldus het Witte Huis. Obama is naar eigen zeggen ook beducht voor represailles tegen Amerikaanse troepen die onder meer in Saudi-Arabië geposteerd zijn. De wet, aldus de president, “zal een nefaste invloed hebben op de nationale veiligheid van de VS”. Ook CIA-baas John Brennan is fel tegen de wet gekant. Hij ziet nadelige gevolgen voor “regeringsmedewerkers die in het buitenland voor hun land werken”.

De Saudi’s zelf dreigden eerder met andere represailles. Ze zouden overwegen voor vele miljarden dollars aan eigendommen in de VS te verkopen – die eigendommen zouden ingeval van een veroordeling aangeslagen kunnen worden.

De wet is in elk geval een element in verslechterende banden tussen Saudi-Arabië en de VS. De Saudi’s vinden dat Obama de voorbije jaren te vaak de kant van Iran gekozen heeft – onder meer met het nucleair akkoord. Obama heeft al enkele keren gezegd dat de Saudi’s moeten leren hun regio te delen, onder meer met Iran. Tijdens een recent bezoek kreeg de Amerikaanse president een lauwe ontvangst van de Saudi’s.

Zoetzuur

Dat er mensen in Saudische overheidsdienst betrokken waren bij de voorbereiding van de aanslagen van 11 september is aangetoond. De Saudische overheid ontkent echter dat die individuen handelden met steun van of in opdracht van de overheid.

Door de nu van kracht geworden wet kunnen nabestaanden van slachtoffers door een rechtbank laten uitspitten hoever de verantwoordelijkheid van de Saudische overheid reikt.

Overigens: voor sommige Republikeinse senatoren, die in het verleden ook een goede band hadden met Saudi-Arabië, was dit een zoetzure overwinning. Ze zijn bang dat de geviseerde landen zich zullen wapenen met verregaande immuniteitswetgeving.

Ze hebben volgens The New York Times wel een clausule in de wet laten opnemen die stipuleert dat de Amerikaanse regering de processen van burgers kan stoppen als ze voor de rechtbank kan bewijzen dat met het land in kwestie een overeenkomst onderhandeld wordt.

‘Ontgoocheld maar niet verrast’

Tijdens een gepland gesprek met CNN reageerde president Obama ontgoocheld maar niet verrast op de beslissing.

“Mijn bezorgdheid had niets te maken met Saudi-Arabië op zich of mijn sympathie voor de families van 11 september. Het heeft ermee te maken dat ik geen situatie wil waarin we ineens juridisch kwetsbaar zijn voor wat we in de wereld doen, en ineens het voorwerp worden van privéprocessen voor rechtbanken waarvan we in sommige gevallen niet weten of het goed afloopt. Dit is dus een gevaarlijk precedent en het is er een voorbeeld van waarom je soms moet doen wat moeilijk is. En, eerlijk gezegd, ik had gewenst dat het Congres voor het moeilijke had gekozen. Ik verwachtte dat niet, want als je onmiddellijk voor de verkiezingen de indruk geeft tegen de families van 11 september in te gaan, dan is dan een moeilijk stem. Maar dat zou de juiste stem geweest zijn”.

(RR)