Crisissen domineren Europees politiek najaar

Net als in België komt het politieke najaar ook in Europa weer op gang. Met de vluchtelingencrisis, de aanhoudende terreurdreiging, de Griekse verkiezingen en het opflakkerende geweld in Oost-Oekraïne lijkt de agenda overschaduwd te zullen worden door een aantal dossiers die de Europese samenhorigheid eens te meer zullen testen.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande zeiden het maandag nog: nu recordaantallen migranten naar Europa komen, moet er eindelijk werk gemaakt worden van een eengemaakt Europees asielsysteem met een rechtvaardige verdeling van vluchtelingen.

De druk op landen als Hongarije, Oostenrijk, Slovakije, Slovenië, de Baltische staten en Spanje wordt er alleen maar mee opgevoerd. Ook in België hamert de N-VA op een spreidingsplan dat eerlijker en correcter is dan wat de Europese Commissie op tafel heeft gelegd.

Brexit?

De grootste aandachtstrekker is de discussie in Groot-Brittannië over het Brexit-referendum. Verkiezingen die in de gaten moeten gehouden worden, vinden plaats in Portugal (4 oktober) en Polen (21 oktober). Op 1 november trekt ook kandidaat-lidstaat Turkije opnieuw naar de stembus.

Schengen-akkoord

Wat tegenwoordig in een adem met de migratiecrisis genoemd wordt, is de zin en onzin van de Schengenverdragen. Het vrij verkeer van personen is op zijn limieten gebotst, zeggen de rechtse critici. Volgens de linkerzijde maakt de strengere bewaking van de buitengrenzen de legale toegang tot Europa te moeilijk.

Ook wanneer het gaat over de terreurdreiging, wordt ‘Schengen’ erbijgehaald. In de nasleep van de mislukte aanslag op de Thalystrein naar Parijs, komen zaterdag alvast enkele lidstaten in de Franse hoofdstad bijeen om het te hebben over betere controles van het publiek transport binnen de Schengenzone. Een echte, inhoudelijke aanpassing ligt echter niet voor de hand. Alle 26 landen die de Schengenverdragen ondertekend hebben, moeten daarmee akkoord gaan.

20 september: Griekse verkiezingen

De eerste belangrijke afspraak van het politieke najaar valt op 20 september. Dan vinden in Griekenland vervroegde parlementsverkiezingen plaats. Omdat hij deze zomer akoord is gegaan met nieuwe hervormingen, besparingen en belastingverhogingen in ruil voor financiële steun van de eurozone, vindt Syriza-premier Alexis Tsipras dat hij het mandaat van de kiezer opgebruikt heeft.

Of Tsipras opnieuw premier zal worden, is moeilijk te voorspellen, maar dat de volgende meerderheid het hervormingsprogramma zal uitvoeren, lijkt wegens de brede steun in het Griekse parlement vast te staan. Echter, de Griekse crisis heeft de voorbije maanden al zoveel onverwachte wendingen genomen, dat verrassingen niet kunnen worden uitgesloten.

De harde hand van eurozone en IMF, of de zachtere aanpak van de VS?

Een interessante discussie wordt ook die tussen de eurozone en het Internationaal Monetair Fonds. De eurolanden hopen dat het IMF in oktober beslist om mee te stappen in de financiering van het Griekse noodprogramma, maar Washington eist in ruil een schuldverlichting voor de Grieken.

Van een formele schuldkwijtschelding wil Europa niet weten, maar van bijvoorbeeld een verlenging van de looptijden kan wel sprake zijn. Verschillende hoofdrolspelers, zoals topman Klaus Regling van het noodfonds ESM, zijn ervan overtuigd dat het IMF een deel van de 86 miljard euro aan noodfinanciering op zich zal nemen.

Hete Oekraïense herfst

Op het vlak van buitenlandse politiek zijn alle ogen weer op Oekraïne gericht. Ondanks de vredesakkoorden van Minsk flakkert het geweld in het oosten van het land de laatste tijd opnieuw op. Sinds april 2014 zou de strijd tussen het Oekraïense leger en de separatisten, gesteund door Rusland, al meer dan 6.500 mensenlevens hebben geëist.

De economische sancties die tegen Moskou genomen zijn wegens zijn betrokkenheid bij het conflict en zijn illegale annexatie van de Krim hebben hun effect niet gemist op de Russische economie. Rusland nam echter wraak met een reeks importrestricties, die de Europese landbouw serieus pijn hebben gedaan.

Melk- en vleescrisis, TTIP en Juncker-fonds

Op 7 september wordt op een Europese ministerraad in Luxemburg de crisis in de sectoren van het varkensvlees en de melk besproken. De melkprijs heeft ook te lijden onder het wegvallen van de melkquota einde maart. Aan welke noodmaatregelen wordt gewerkt, wilde Europees commissaris Phil Hogan enkele dagen geleden niet kwijt, maar een herinvoering van de quota is volgens hem niet aan de orde.

Sinds 1 juli zit Luxemburg de Europese ministerraden voor en het land maakt zich sterk heel wat dossiers af te kunnen ronden voor het einde van het jaar: de bescherming van persoonsgegevens, een Europees systeem voor de screening en uitwisseling van gegevens van vliegtuigpassagiers, de automatische informatie-uitwisseling tussen lidstaten over fiscale rulings.. Ook de energie-unie, de implementering van het Juncker-fonds, de TTIP-onderhandelingen met de VS en de voorbereiding van de klimaatonderhandelingen in Parijs staan op de agenda.

Begroting

Traditioneel zullen in december veel bloed, zweet en tranen vloeien als de lidstaten met het Europees Parlement onderhandelen over de begroting van volgend jaar. In november stelt in het Parlement de speciale commissie die belastingafspraken voor grote bedrijven onderzoekt haar eindrapport voor. De Commissie-Juncker heeft intussen haar actieplan voor een eerlijker vennootschapsbelasting voorgesteld. Een concreet voorstel voor een eengemaakte kapitaalmarktenunie zou eind volgende maand al gepresenteerd worden door commissaris voor Investeringen Jyrki Katainen.

Van de Belgische commissaris Marianne Thyssen, bevoegd voor Werk en Sociale Zaken, valt mogelijk een aanpassing van de detacheringsrichtlijn in de bus. Over twee weken stelt ze alvast een plan voor om langdurig werklozen gemakkelijker aan een job te helpen. De Europese politieke agenda wordt tot slot ook beïnvloed door wat in de lidstaten gebeurt. (Belga/NSK)