VS-inlichtingendienst NSA mag nog eens zes jaar door uw e-mails

Het hoofdkwartier van het Amerikaanse National Security Agency in Fort Meade, Maryland. © Reuters
Arthur Debruyne
Arthur Debruyne Medewerker Knack.be

Amerikaanse volksvertegenwoordigers hebben inlichtingendienst NSA nog eens zes jaar de toestemming gegeven om door uw e-mails en chats te pluizen. ‘Buitenlanders zijn verwaarloosbaar in het debat.’

In 2013 onthulde Edward Snowden, een voormalige medewerker van het Amerikaanse National Security Agency (NSA), dat de inlichtingendienst al jaren de communicatie onderschepte van talloze miljoenen Amerikanen en buitenlanders met de medewerking van grote internet- en technologiebedrijven zoals Google, Apple, Facebook en Microsoft.

PRISM, het belangrijkste spionageprogramma van de NSA, slorpt ook vandaag nog vrijwel alle internetactiviteit op van mensen buiten de VS, inclusief u en ik.

PRISM, het belangrijkste spionageprogramma van de NSA, slorpt ook vandaag nog vrijwel alle internetactiviteit op van mensen buiten de VS, inclusief u en ik, en Amerikanen die met buitenlanders contact hebben. Het gaat om e-mails, tekst-, video- en voicechat, foto’s, bestanden en socialemedia-activiteit.

‘Ik, aan mijn bureau, kon wie dan ook meteen afluisteren, van u tot uw boekhouder, tot een federale rechter of zelfs de president, als ik een persoonlijk e-mailadres had’, zo vatte Snowden het samen. Op een van de weinig verhullende top secret NSA-slides die Snowden aan The Guardian en The Washington Post doorspeelde vatten spionnen de missie van de machtige inlichtingendienst samen: ‘Alles verzamelen, alles verwerken, alles uitbuiten, alles besnuffelen, alles weten.’

De onthullingen sloegen wereldwijd in als een bom. Zo ontstond meteen aanzienlijke spanning tussen de VS en zijn bondgenoten, toen bleek dat de NSA had gespioneerd in onder meer Brazilië, Frankrijk, Mexico, China, Duitsland en Spanje en maar liefst 35 regeringsleiders direct geviseerd had. Zelfs het mobieltje van de Duitse bondskanselier Angela Merkel werd afgetapt. ‘Spioneren onder vrienden is ontoelaatbaar’, reageerde ze.

Bovendien ging achter het voorwendsel van Amerikaanse national security ook industriële spionage schuil. De toenmalige president Barack Obama moest door het stof. Snowden kreeg uiteindelijk asiel in Rusland, van waaruit hij sindsdien actief aan het internationale privacydebat deelneemt.

YouTube1.0https://www.youtube.com/user/TheGuardianThe Guardianhttps://i.ytimg.com/vi/0hLjuVyIIrs/hqdefault.jpghttps://www.youtube.com/video270480NSA whistleblower Edward Snowden: ‘I don’t want to live in a society that does these sort of things’480360

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Nog eens vijf jaar

Afgelopen week gaf het Amerikaanse Congres de NSA toestemming om nog eens zes jaar hetzelfde te doen. De wet die programma’s zoals PRISM mogelijk maakt heet – het is een mondvol – de Foreign Intelligence Surveillance Act (kortweg FISA) of 1978 Amendments Act of 2008, en meer bepaald artikel 702.

Section 702, zoals het kortweg heet, bepaalt dat de communicatie van elke niet-Amerikaan die zich in theorie in het buitenland bevindt zonder bevelschrift mag onderschept worden, en dat gebeurt massaal. Het komt voort uit een geheim spionageprogramma dat de regering van George W. Bush op poten zette na de aanslagen van 9/11.

Artikel 702 moet om de zoveel jaar door Huis en Senaat opnieuw goedgekeurd worden. Dit jaar was de eerste keer sinds de Snowden-onthullingen dat de wetsvoorziening opnieuw gedebatteerd werd, al was de discussie nog geen vijf jaar later al met al van korte duur. Op vrijdag zette president Trump zijn handtekening onder de nieuwe wet, al had hij eerder op de week twijfels geuit:

https://twitter.com/realDonaldTrump/status/954456754137501697Donald J. Trumphttps://twitter.com/realDonaldTrump

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

550rich3153600000Twitterhttps://twitter.com1.0

Trump verwijst mogelijk (onder meer) naar het afluisteren van de Russische ambassadeur in de VS Sergej Kisljak – onder de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) – die het in december 2016 in een telefoontje met de toenmalige nationale veiligheidsadviseur in spe Michael Flynn had over het terugdraaien van de Obama-sancties tegen Rusland.

Toen bleek dat Flynn over het gesprek gelogen had tegen onder meer vicepresident Mike Pence moest hij opstappen. Ook loog hij erover tegen de FBI, daarvoor is hij door speciale aanklager in het Rusland-onderzoek Robert Mueller in beschuldiging gesteld.

Het vernieuwen van artikel 702 stootte in de Senaat toch op meer verzet dan verwacht. Een groep Democraten en Republikeinen eiste tevergeefs meer bescherming voor Amerikanen die in het NSA-sleepnet belanden. Het protest kon uiteindelijk niet op tegen de argumenten van de twee Democratische en Republikeinse kopstukken van de Senaatscommissie Inlichtingen, het Witte Huis en lobbyende inlichtingendiensten.

De kern van de huidige controverse rond section 702, als er van controverse al sprake is, is hoe dan ook dat Amerikanen bespioneerd worden. Buitenlanders als u en ik zijn fair game.

‘De regering zegt dat de spionage van buitenlandse communicatie buitenlanders en terroristen viseert. Dat klopt niet helemaal’

‘De regering communiceert voortdurend dat de spionage onder section 702 buitenlanders en terroristen viseert. Dat klopt niet helemaal’, zegt juriste Neema Singh van burgerrechtenwaakhond American Civil Liberties Union (ACLU), dat verschillende rechtszaken heeft lopen tegen de NSA, aan Knack.be.

‘Ten eerste: om een target van het spionageprogramma te zijn moet je buitenlands zijn en je buiten de VS bevinden. Het doel van de spionage wordt in de wet echter heel breed gedefinieerd als het verzamelen van buitenlandse inlichtingen, met inbegrip van informatie over buitenlandbeleid of defensie. Zo komen activisten, zakenlui, journalisten, allerlei normale mensen in het vizier, die op hun beurt met Amerikanen communiceren. De realiteit is dat de communicatie van heel wat Amerikanen opgeslorpt wordt, en dat zonder bevelschrift.’

‘Ten tweede beweert de overheid dat het de database van verzamelde inlichtingen mag doorzoeken naar informatie over Amerikanen’, vervolgt Singh. ‘Zo is het bij de FBI standaardpraktijk om die database even te raadplegen alvorens te beslissen een onderzoek te openen bijvoorbeeld, zelfs in dossiers van belastingontduiking. Dat heet de ‘backdoor search‘, ofwel een onderzoek voeren via een achterpoortje. De regels daarvoor zijn veel soepeler dan bij een normaal onderzoek.’ De senatoren die afgelopen week tegen stemden wilden voor de FBI een bevelschrift verplichten wanneer het de 702-database raadpleegt.

De ACLU vermoedt bovendien dat beleidsmakers een en ander bewust vaag geformuleerd hebben om de inlichtingendiensten zo nodig vrij spel te kunnen geven. ‘In de wet zit ook een voorziening voor zogenaamde ‘about collection‘, ofwel het verzamelen van communicatie over een doelwit, in plaats van enkel de communicatie van en naar een doelwit – en nogmaals: zo’n doelwit kan ook een onschuldige zakenman of activist zijn. In deze categorie zit ook heel wat communicatie van Amerikanen. De NSA heeft die ‘about collection’ vorig jaar opgeschort, maar krijgt het gezag om het zelf te heropstarten wanneer het wil.’

Een nieuw datacentrum van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA in Bluffdale, Utah, 24 maart 2017.
Een nieuw datacentrum van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA in Bluffdale, Utah, 24 maart 2017. © REUTERS

Misbruik

Naast het geroutineerd afluisteren van buitenlandse regeringsleiders heeft artikel 702 ook binnen de VS geleid tot misbruik. Zo behartigt de ACLU de zaak van de Chinees-Amerikaanse Xiaoxing Xi, professor fysica aan de Amerikaanse Temple University, die in 2015 opgepakt werd door de FBI op verdenking van spionage.

Op grond van artikel 702 hadden Amerikaanse veiligheidsdiensten e-mailverkeer van Xi onderschept en daaruit verkeerdelijk geconcludeerd dat de professor informatie had gedeeld met collega’s in China over een industrieel ontwerp dat hij geheim diende te houden. Uit nader onderzoek zou blijken dat de correspondentie iets helemaal anders betrof. Na vier maanden werd het dossier geseponeerd. De ACLU hoopt voor de man een schadevergoeding te bekomen.

De Amerikaanse spionageprogramma’s hebben mogelijk nog gevolgen voor datauitwisselingsakkoorden tussen de EU en de VS.

Ook de Europese Unie maakt zich zorgen over mogelijke misbruiken van de Amerikaanse spionageprogramma’s. Zo werd de stemming in Washington naar verluidt van dichtbij gevolgd door Europese beleidsmakers in Brussel. Hoe de Amerikaanse inlichtingendiensten omgaan met de gegevens van Europeanen heeft immers invloed op uitwisselingsakkoorden voor persoonsgegevens tussen de EU en de VS.

Zo oordeelde het Europese Hof van Justitie in 2015, na een klacht van de Oostenrijkse privacyactivist Max Schrems, dat persoonsgegevens van Europeanen onvoldoende beschermd waren door Amerikaanse technologiebedrijven, omdat ze die volgens de Snowden-onthullingen al te gemakkelijk aan de inlichtingendiensten overhandigen. Het zogenaamde ‘Safe Harbor’-verdrag, dat transatlantische datatransfers regelde, werd opgeblazen. In de plaats daarvan kwam het gelijkaardige ‘Privacy Shield’-akkoord.

‘Maar ook dat komt mogelijk nog onder druk’, zegt Neema Singh van het ACLU. ‘Een aantal voorzieningen uit het ‘Privacy Shield’-akkoord zijn sindsdien niet meer van kracht, waaronder een privacytoezichtscommissie. Ten tweede is de nieuwe artikel 702-wet redelijk vaag wat about collection betreft (die inlichtingenvergaring van communicatie over een target van de Amerikaanse inlichtingendiensten, en dus niet enkel de communicatie van en naar een doelwit, nvdr.), dus de Amerikaanse overheid mag dat breed interpreteren.’

‘Ten derde heeft de nieuwe wet fundamenteel niets veranderd aan buitenlandse inlichtingenvergaring door de VS, terwijl dat wel in ‘Privacy Shield’-akkoord is opgenomen. Mogelijk oordelen Europese rechtbanken alsnog dat Europese data niet voldoende beschermd is in de VS’, besluit Singh.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content