‘Wie beweert dat CETA het antwoord op Trump is, neemt een loopje met de waarheid’

‘Laat ons geen illusies maken, Canada en de EU hebben CETA niet uit wederzijdse sympathie gesloten’, zegt Bogdan Vanden Berghe, directeur van 11.11.11.

Vandaag stemt het Europees Parlement naar alle waarschijnlijkheid voor CETA, het handels- en investeringsakkoord tussen de EU en Canada. Hoewel de discussies dezelfde zijn dan die toen Waals minister-president Magnette zich tegen het akkoord verzette, is de context vandaag anders: Trump. Met één pennentrek schrapte de VS-president een akkoord met elf landen rond de Stille Oceaan, bouwt hij tol- en betonnen muren om goederen en mensen uit Mexico tegen te houden, dreigt hij met banvloeken tegen Vespa’s, kaas en San Pelegrino.

Tegen al dat Trumpiaans geweld lijkt CETA vandaag een lichtbaken: een ‘progressief’ akkoord met het ‘vriendelijke’ Canada waarmee we zoveel gemeen lijken te hebben. Een snelle goedkeuring van CETA moet het Europees antwoord worden op het handelsprotectionisme van Trump. Maar dat beweren, is een loopje met de waarheid nemen.

Protectionistisch zonder protection

Het klopt dat de CETA-onderhandelingen vlot verliepen. De EU sleepte een aantal ‘eisen’ binnen: de bescherming van geografische oorsprongsbenaming, meer kansen voor de Europese landbouw, vergaande liberalisering van overheidsaanbestedingen en een sterkere bescherming van de intellectuele eigendomsrechten. Voor de Europese Commissie en veel lidstaten maakt dat van CETA een echt lichtbaken. Maar. Wat CETA uniek en problematisch houdt, is dat het voor de eerste keer in de Europese handelsgeschiedenis voorziet in een apart systeem om geschillen tussen private investeerders en overheden aan te pakken buiten de normale rechtspraak om.

Die zogenaamde ‘investeerder-staat geschillenregeling‘ voert de facto een discriminatie in tussen internationale investeerders en binnenlandse bedrijven en burgers. Terwijl nationale bedrijven en burgers zich richten tot de binnenlandse rechtspraak gebaseerd op nationale en Europese weten, kunnen ondernemers die de grens oversteken beroep doen op andere regelgeving en normen. Tegelijk zetten we met CETA geen stap verder om pakweg internationale arbeidsnormen of milieuvoorwaarden af te dwingen of om bedrijven binnen de fiscale lijntjes te doen kleuren. In die zin is CETA een zeer ‘protectionistisch’ akkoord voor een handvol internationale bedrijfsspelers zonder voldoende ‘protection’ voor de overgrote meerderheid van burgers en KMO’s.

Valse tranen

Ook het argument dat we met Canada een akkoord sluiten met onze tweelingbroer neemt een loopje met de waarheid. Net als de Verenigde Staten is de regelgeving in Canada niet gebaseerd op het voorzorgsprincipe zoals in de EU. Terwijl we in Europa pas chemische producten op de markt toelaten als bewezen is dat ze niet schadelijk zijn, mag dat in Canada totdat bewezen wordt dat ze wel schadelijk zijn. Dat leidde in het verleden al tot conflicten tussen Canada en de EU. Of wat met de vervuilende teerzandolie die Canada per se in de EU wil slijten? Of met de bescherming van fundamentele burgerrechten als je weet dat Canada lid is van het selecte Five Eyes-clubje dat wereldwijd dataverkeer monitort en met elkaar uitwisselt? Is onze privacy voldoende beschermd in het vrije data-verkeer met Canada?

Laat ons geen illusies maken, Canada en de EU doen dit niet uit wederzijdse sympathie. Dat bleek vorige week nog duidelijk toen de Canadese handelsminister Chrystina Freeland toegaf dat haar tranen tijdens het finale pokerspel in Namen gespeeld waren om Magnette en het Waalse parlement onder druk te zetten.

Rode knop

Redenen genoeg dus om CETA NIET te reframen als antwoord op Donald Trump. Liberalisering en protectionisme zijn nooit an sich ‘goed’ of ‘slecht’ maar zijn boven alles een middel. En in dit geval zijn noch de ongebreidelde liberalisering van CETA noch het starre protectionisme van Trump een adequaat middel om het doel te bereiken. Dat doel mag niet zijn om alle barrières die vlotte handel en investeringen in de weg kunnen staan zonder meer weg te nemen.

Dat doel moet een globalisering zijn waar niet alleen met de winnaars, maar ook met de verliezers rekening wordt gehouden. Daarom moet het handelsbeleid dringend het geweer van schouder veranderen en zich afvragen hoe het kan bijdragen tot sociale rechtvaardigheid, de vermindering van de ongelijkheid en de bescherming van een gezonde omgeving. Het protest wegzetten als protectionisme is daarbij onverstandig. Het is net dat wat Trump en zijn acolieten op het vasteland versterkt. Daarom, beste Europarlementsleden, zou u er goed doen om straks in Straatsburg toch op de rode knop te drukken.