Alain Van Hiel

‘Radja mag niet mee naar Rusland: Waarom de supporters van de Rode Duivels in opstand komen’

Alain Van Hiel Professor sociale psychologie aan de UGent.

Professor sociale psychologie Alain Van Hiel analyseert de reacties van de boze fans op de niet-selectie van Rode Duivel Radja Nainggolan voor het WK in Rusland.

Voetbalminnend België daverde deze week op zijn grondvesten. Radja Nainggolan, een van de meest populaire Rode Duivels, werd niet opgeroepen voor de WK campagne in Rusland. Officieel was de reden dat hij niet zou passen in de tactische plannen van de bondscoach. Een zeer vreemde beslissing na zijn sterk seizoen bij AS Roma, een ploeg die boven de verwachtingen presteerde in de Champions League. Een golf van ongenoegen bij de supporters volgde na de bekendmaking van de beslissing. Menig supporter dreigde ermee af te haken en de Rode Duivels niet verder te steunen. Waarom leidde dit tot zo sterke reacties?

Onrechtvaardigheid maakt mensen boos

Veel mensen zijn van mening dat wie veel presteert, de grootste beloningen moet krijgen. Wie minder voor elkaar krijgt, verdient minder. Dit wordt ook wel het meritocratie- of billijkheidsprincipe genoemd. ‘Het is toch maar eerlijk’, redeneert men. Radja speelde een sterk seizoen, dus verdient hij een ticket naar Rusland. Het feit dat hij niet kreeg waar hij door zijn prestaties recht op lijkt te hebben, komt onrechtvaardig over.

Radja niet mee naar Rusland: Waarom de supporters van de Rode Duivels in opstand komen.

Dit principe vinden we ook op andere terreinen terug, zoals op de werkvloer. Mensen vinden het normaal dat diegene die hard werkten om hoge kwalificaties en belangrijke competenties te verwerven, meer recht hebben op een hoge functie of op een dure training. Iemand die zich amper inzet en zwak presteert, heeft minder recht op dergelijke beloningen.

Uit onderzoek uitgevoerd in organisaties en binnen de context van de rechterlijke wereld weten we ook dat wanneer we onrechtvaardig behandeld worden, dit gepaard gaat met woede. Bovendien kan een gevoel van onrechtvaardigheid leiden tot allerlei negatieve gedragingen, zoals sabotage, opzettelijk stukmaken of beschadigen van voorwerpen, diefstal, verspilling van bedrijfsmaterialen, absenteïsme enz.

Boosheid en frustratie karakteriseren de menselijke reactie op onrechtvaardigheid. Niet abnormaal dat vele supporters zo hard reageerden op de beslissing van Roberto Martinez.

Nochtans zou een beetje uitleg wonderen doen

Leidt een gevoel van onrechtvaardigheid steeds tot woede en negatief gedrag? Gelukkig niet. Hoe er beslist wordt, is ook een cruciale factor.

De niet-selectie op zich zouden de supporters best wel kunnen verteren, tenminste als ze er van overtuigd waren dat de bondscoach een eerlijk beslissingsproces zou hanteren.

Stel je voor dat je een examen afgelegd hebt om een promotie te bekomen. Naderhand blijkt dat je heel slechte punten gehaald hebt. Wanneer dit examen eerlijk gesteld is met best wel goede vragen uit alle delen van de te kennen stof, dan zal je vast niet boos worden en de slechte uitslag aanvaarden. Wanneer echter onduidelijke vragen werden gesteld en dit enkel uit het laatste hoofdstuk, dan zal je wellicht wel heel boos worden. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat wanneer mensen een negatieve uitkomst verkrijgen op basis van eerlijke procedures, ze er best wel mee kunnen leven.

Dit kunnen we ook toepassen op het geval van Nainggolan. De niet-selectie op zich zouden de supporters best wel kunnen verteren, tenminste als ze er van overtuigd waren dat de bondscoach een eerlijk beslissingsproces zou hanteren. In zijn communicatie had Martinez duidelijk zijn beslissingsproces moeten toelichten, in plaats te blijven hangen in het vage en veilige credo van “tactische overwegingen”.

Wat had er dan beter kunnen gebeuren?

Er zijn heel wat criteria waaraan een beslissingsproces moet beantwoorden om als eerlijk gezien te worden. Een daarvan is inspraak hebben in de beslissing zodat niet het gevoel ontstaat dat alles boven het hoofd beslist wordt. Nu, bondscoach Martinez is naar Rome afgereisd voor een ontmoeting met Nainggolan, wat enigszins zalvend zou kunnen werken. Het probleem is dat deze ontmoeting in de media verscheen als een soort therapeutisch gesprek, en niet als een gesprek waarin de mening van Nainggolan er echt toe deed. Hoe anders moeten we interpreteren dat achteraf blijkt dat Nainggolan tevreden zou geweest zijn met een invallersstatuut? Had Martinez dit antwoord niet verwacht? Was het probleem van Martinez hiermee niet opgelost?

Inspraak is een belangrijke factor, maar ook op andere manieren had de bondscoach zijn communicatie kunnen verbeteren om als eerlijker over te komen. Hij had het publiek kunnen proberen overtuigen dat hij de selectieregels voor iedere speler steeds op dezelfde manier toepast. Hij had kunnen zeggen dat hij elke speler op dezelfde manier behandelt en dat hij met iedere speler een professionele relatie onderhoudt. Hij had kunnen expliciteren welke informatie hij precies had gebruikt in het beslissingsproces.

Consistentie, rechtlijnigheid en accuraatheid zijn inderdaad naast inspraak belangrijke stelregels van eerlijke beslissingsprocessen. Misschien gaat de bondscoach ervan uit dat het publiek wel weet dat deze regels steeds gevolgd worden, maar het is hoe dan ook een goed idee om aan te geven dat de regels van eerlijk beslissen daadwerkelijk van toepassing waren.

Indien de bondscoach dit soort elementen in zijn gesprek met de media had aangehaald, dan hadden de supporters, zowel als Nainggolan zelf, de beslissing wellicht beter verteerd. Maar door enkel een vage uitleg te geven, heeft Martinez de indruk gewekt dat ook de manier van beslissen oneerlijk is, of toch minstens hierover onduidelijkheid gelaten.

Geen management- of communicatietruckjes

Uit het voorgaande zou je kunnen afleiden dat de bondscoach door enkele trucjes uit de grote communicatiedoos zich deze afloop had kunnen besparen. Dat is zeker niet het idee dat ik hier naar voren wil brengen.

Enkel het effectief implementeren van de verschillende vormen van rechtvaardigheid leidt tot leiderschap in de goede zin van het woord. Door zich eerlijk op te stellen, creëren leiders coöperatie en loyaliteit aan de groep. Dit geldt zowel voor de supporters als de Rode Duivels zelf, waardoor iedereen de ‘extra mile‘ wil gaan en nog meer inspanningen wil leveren. Zo ontstaat een positieve groepscontext.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content