Aaron Ooms

‘De afgenomen steun voor de democratie in ons land is voor een deel de schuld van onze politici’

Aaron Ooms Politicoloog en SP.A-militant

‘Wat kunnen we doen om het probleem van de afgenomen steun voor de democratie in ons land aan te pakken’, schrijft Aaron Ooms (SP.A).

De gemeenteraadsverkiezingen zijn achter de rug, de volgende verkiezingen loeren om de hoek, en intussen weerklinkt er een luide roep om een autoritaire leider: een zonnekoning. Dat blijkt tenminste uit een onderzoek van de VRT bij 868 jongeren die in oktober voor het eerst mochten stemmen. Vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen zei 25 procent van die jongeren tussen 18 en 23 jaar een autoritaire leider te verkiezen. Bij jongeren met een beroepsopleiding stijgt dat aantal tot meer dan de helft.

Geloven dat hun voorkeur voor een autoritaire leider wegebt nadat de jongeren hun eerste stem hebben uitgebracht, zou al te naïef zijn. Als we afgaan op de internationale trend zoals weergegeven in het Knack-artikel ‘Is de democratie in gevaar’ of op de reacties op de vele politieke spelletjes in de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen, kun je zelfs verwachten dat dat aantal stijgt. Dat betekent dat onze democratie met een enorm probleem zit. Niet omdat een representatieve democratie de enige mogelijke staatsvorm is. Wel omdat het nog steeds de beste van alle mogelijke staatsvormen is. Die afgenomen steun voor de democratie in ons land is minstens voor een deel de schuld van onze politici.

De afgenomen steun voor de democratie in ons land is voor een deel de schuld van onze politici.

‘Als het niet ‘die van ons’ is, dan niemand’, riep Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten over de benoeming van een nieuwe gouverneur voor Oost-Vlaanderen. Ze gaf daarmee het startschot voor een heuse soap, terwijl in een andere politieke arena de storm over de benoeming van een mannelijke politicus bij de Nationale Bank nog volop woedde.

Opnieuw bepalen de postjes de agenda. Opnieuw gaat het niet over doelstellingen of over kwaliteit, wel over wie de mooiste brokken kan binnenhalen. Is er nog iemand verwonderd dat de huidige aanpak een afkeer van ons politiek systeem veroorzaakt?

Er is meer. Als het gaat over het klimaat, weet en vindt iedereen dat er stevige maatregelen nodig zijn om onze planeet te redden. Wanneer onze politici de daad bij het woord moeten voegen, blijft het echter bij gemorrel in de marge. Keer op keer moeten we vaststellen dat de huidige politici er niet in slagen om daadkrachtige beslissingen te nemen. Het is zelfs zo erg geworden dat Vlaanderen niet eens meer dezelfde ambities als Europa wil koesteren op vlak van bijvoorbeeld hernieuwbare energie. Het aandeel hernieuwbare energie optrekken tot 30 procent tegen 2030 zou te veel inspanningen vragen. Dat durft niemand. Een zonnekoning, een verlicht despoot, zou alvast niet twijfelen en knopen doorhakken.

Een mechanisme waarin alles snel beslist kan worden door één persoon is enkel efficiënt als die ene persoon altijd de juiste keuzes maakt. En er is nu eenmaal niemand die de waarheid in pacht heeft.

Uiteraard is een autoritaire leider, een dictator, geen oplossing. We zouden dan in een bijzonder gevaarlijke wereld terechtkomen, en dat zou simpelweg ook minder efficiënt zijn. Een mechanisme waarin alles snel beslist kan worden door één persoon is enkel efficiënt als die ene persoon altijd de juiste keuzes maakt. En er is nu eenmaal niemand die de waarheid in pacht heeft. Vandaar dat een democratie waarbij alle burgers samen een stem hebben, in een systeem met ‘checks en balances’, beter is. Op voorwaarde dat het een democratie is met politici die de daad bij het woord durven voegen.

De verantwoordelijkheid voor die ommezwaai ligt voor een stuk bij de kiezers. Laten we samen politici verkiezen die hun daadkracht hebben bewezen, of net diegenen die ons inspireren en van wie we geloven dat ze niet zullen twijfelen als het nodig is om te handelen. Als kiezer moeten we de verantwoordelijkheid nemen om af te stappen van de populariteitspoll en opnieuw te beseffen dat wie we verkiezen ons land gaat leiden. Maar dat is natuurlijk misschien gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Daarom ligt de verantwoordelijkheid des te meer ook binnen het politieke bestel, bij alle politieke partijen en bij hun vertegenwoordigers. Zij kunnen uitdrukkelijk opteren voor een mix van vernieuwing, ervaring en verjonging – zowel bij kandidaten als bij de latere keuzes voor ministers.

Dat kan deels op basis van objectieve criteria: wie heeft in onze parlementen wat gedaan en hoe? Maar dat kan ook door te vernieuwen. Bespaar ons de politici die als voornaamste doel hebben om herkozen te worden, hun eigen zitje veilig te stellen voor de eeuwigheid. Steun en versterk inspirerende en daadkrachtige mensen. Verkiezingen en een politiek ambt mogen geen keuze meer zijn voor wat er al was en altijd geweest is.

Laat de politiek een kans en een keuze zijn voor wie voluit aan de slag wil en de samenleving op een doortastende manier vorm wil geven. Alleen op die manier zal er een nieuwe politiek ontstaan binnen ons democratisch systeem. Een politiek waarin politici burgers vertegenwoordigen op de best mogelijke manier, ook als dat moeilijke keuzes en beslissingen vraagt. Een politiek waarin het gaat over de te behalen doelen bij het benoemen van mensen. Enkel dan zullen weer meer burgers zich echt vertegenwoordigd voelen. En enkel zo zullen we onze representatieve democratie kunnen redden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content