De Wever aan de UGent: ‘Op de democratie kunnen we geen compromissen maken’

In het jaarlijke openingscollege politicologie aan de UGent kwamen zes partijvoorzitters hun kijk op de komende gemeenteraadsverkiezingen geven.

Minder dan twee weken voor de gemeenteraadsverkiezingen verzamelden de voorzitters van de grootste partijen aan de UGent voor het traditionele openingscollege politicologie. Omdat Bart De Wever door de file te laat was – ‘circulatieplan’, prevelde hij veelbetekenend bij het binnenkomen – kwam John Crombez als eerste aan het woord.

‘Er is wel een alternatief voor het beleid,’ bezwoer de SP.A-voorzitter. Hij kwam naar eigen zeggen een pleidooi houden voor ‘een politiek die het verschil maakt’ en een ‘rechtvaardiger, socialer, zorgzamer maatschappij.’ Wat staat dat in de weg? De TINA’s, kort voor there is no alternative. De kerncentrales kunnen niet dicht, de files zijn niet klein te krijgen: excuses van politici die volgens Crombez enkel geïnteresseerd zijn in het behoud van de status quo en de keuzes van vandaag als de enige mogelijkheden voorspiegelen.

Als alternatief schoof Crombez een reeks progressieve strijdpunten naar voren waarvan het succes volgens hem boven alle twijfel verheven is. Het circulatieplan in Gent: ‘de resultaten spreken voor zich, ook al was en is de tegenstroom groot.’ Discriminatie op de arbeidsmarkt: tijd om eindelijk praktijktesten in te voeren. ‘Als je ziet dat die dingen lukken, waarom gebeuren die dan niet overal?’

Welke samenleving willen we zijn, vroeg Crombez, die benadrukte dat durf en verandering neerkomen op keuzes die gemaakt worden. ‘De laatste jaren is een kleine groep mensen 30 miljard euro rijker geworden – amper één procent daarvan is voldoende om heel wat mensen uit de armoede te halen. Betaalbaarheid en het bieden van zorg zijn een keuze. En laat u vooral niet wijsmaken dat er geen geld zou zijn.’

‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen? Ik denk dat dat naief is’

Zijn bedenkingen bij het circulatieplan waren zowat het enige dat Bart De Wever kwijt wou over de lokale verkiezingen. Het opzet van het openingscollege was voor De Wever bovenal een opening om een college te houden over identiteit, via een aanloop die hem langs het openingscollege bracht waarin hij onder meer de Conventie van Genève in vraag stelde. ‘Ik heb in 2015 het politieke einde van Merkel voorspeld. dat is mijn enige voorspelling van toen die niet uitgekomen is. Maar met Erdogan heeft ze wel een redelijk laakbaar akkoord moeten sluiten om de migratiestroom te stoppen.’

Identiteit kan voor De Wever niet gereduceerd worden tot een lijstje kenmerken dat iedereen moet afvinken. ‘Het is een dynamisch gegeven, gebaseerd op het delen van basiswaarden en met elkaar kunnen communiceren.’ De Verlichting is daarbij de leidraad van de N-VA-voorzitter. ‘Ik wens door te varen op het kompas van de Verlichting. Daarmee wil ik niemand uitsluiten, maar net iedereen uitnodigen om daaraan deel te nemen.’

‘Polariseren, dat is een codewoord voor dingen zeggen die minderheidsgroepen niet leuk vinden.’

Maar als de Verlichting ons vrijheid geschonken heeft, zijn aan die vrijheid ook grenzen. ‘Gemeenschappen hebben een minimale consensus nodig,’ klonk het, en die moet streng bewaakt worden. ‘Inzake de democratie kunnen we geen compromissen maken.’ Dat wil voor de N-VA-voorzitter zeggen dat de vrijheid van meningsuiting ver verheven is boven de dogma’s van religies. De tolerantie van linkse partijen is daarom geen goed idee: ‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen? Ik denk dat dat naief is.’

Almaci: ‘Er is geen planeet B’

Geen angstzaaierij was het devies van Meyrem Almaci. Nochtans schetste zij evenmin een fraai beeld van deze tijd. We leven op een kantelpunt in onze geschiedenis,’ zei Almaci, die ongelijkheid en klimaatverandering naar voren schoof als de twee grote uitdagingen waar haar partij op wil wegen. ‘Er zijn acht mannen die evenveel bezitten als 3,6 miljard mensen. De armoede stijgt, ook bij ons: het armoederisico is gestegen naar 16 procent.’ Tegelijk lijdt onze planeet aan een burnout. ‘We teren op grondstoffen die nodig zijn voor de volgende generaties. Maar er is geen planeet B.’

‘The time is now,’ zo stal Meyrem Almaci uit een hit van Moloko. Haar hoop rust op een generatie progressieve jongeren die ‘de angstzaaiers en doemdenkers’ de wacht aanzeggen. ‘Kijk naar de cijfers: met millenials was Trump niet verkozen, en hadden we geen brexit gehad.’

‘Het N-VA-model staat voor open grenzen’

Spek naar de bek van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, die een heel ander kiespubliek tracht aan te spreken en in de woorden van Almaci een bewijs zag dat de gewone Vlaming door de andere partijen vergeten wordt. De globalisering heeft volgens hem een nieuwe breuklijn in de samenleving getrokken. De winnaars van de globalisering zijn de ‘bakfietsgroenen en de bakfietsblauwen in hun hipsterwijken en koffiebars’, de slachtoffers zijn de bouwvakkers die voor hun job vrezen of gepensioneerden die zich niet meer thuis voelen in hun gemeente.

In een beweging schoof Van Grieken de andere partijen in dezelfde hoek – ook De Wever rekende hij tot het opengrenzenmodel. ‘De stoere taal van N-VA staat in schril contrast tot de cijfers.’ Het aantal asielaanvragen in België stijgt, terwijl het in Europa daalt. De gezinshereniging daalt amper, en het terugkeerbeleid is onvoldoende efficiënt voor Van Grieken. ‘Het links model is onbetaalbaar, en het model van N-VA is onaanvaardbaar.’

‘De wereld lijkt om zeep. Maar de wereld hoeft niet om zeep te zijn’

Een heel andere toon sloegen Gwendolyn Rutten en Wouter Beke aan. Vooral de liberale partijvoorzitster had opvallend weinig zin in een bitsig debat. ‘Eigenlijk zijn de verschillen tussen de partijen niet zo groot. We willen allemaal meer groen, minder files. Het verschil zit hem in de manier waarop we dingen willen bereiken, hoe we in het leven willen staan.’

Eigenlijk zijn de verschillen tussen de partijen niet zo groot

Daarbij brak Rutten een lans voor ondernemerschap in de brede zin van het woord: mensen die risico’s durven en kunnen nemen. Ambitie werd in haar pleidooi een van de kernwaarden van een liberaal, en dat werd kracht bijgezet met drie portretten van jonge ondernemers. ‘In elke stad of in elke gemeente vind je dit soort voorbeelden van . Maar in een stad of gemeente met een liberale burgemeester vind je er net iets meer,’ aldus Rutten.

CD&V-voorzitter Beke leek voort te gaan op zijn elan van vorig jaar, toen hij in het openingscollege van Carl Devos een lans brak voor het ‘moedige midden’. Tegenover de harde taal van sommige collega’s lijstte hij dertien zachte waarden op die de christendemocraten overal te lande hoog in het vaandel dragen: van ‘respect’ over ‘dialoog’, tot ’toekomstgericht’ en ‘zorgzaam’. ‘Onze samenleving zoals we die gekregen hebben van onze ouders, moeten we doorgeven. We hebben vandaag heel wat fatalistische verhalen gehoord. De wereld lijkt om zeep. Maar de wereld hoeft niet om zeep te zijn.’

Helemaal aan het eind richtte Beke zich toch nog persoonlijk tot Bart De Wever, om zijn sympathie uit te drukken voor het wir schaffen das van de Duitse bondskanselier. ‘Als Merkel voor tienduizenden mensen, gevlucht uit oorlogsgebied, de poorten van Duitsland geopend heeft, was dat niet om een opengrenzenbeleid te voeren, maar wel voor de toepassing van artikel één van de Duitse grondwet: de menselijke waardigheid is onschendbaar.’