Yves T'Sjoen

‘Is schrappen van een lesuur Nederlands een heimelijke oplossing voor oningevulde vacatures?’

Yves T'Sjoen Hoogleraar moderne Nederlandse literatuur (UGent) en verbonden aan de Universiteit Stellenbosch

‘Op lessen Nederlands bespaar je beter niet’, schrijven Yves T’Sjoen en Carl De Strycker van de vakgroep Nederlandse Letterkunde aan de UGent.

Een discussie over onderwijs voer je blijkbaar beter niet in koortsige electorale tijden. De uitspraak van Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, met name dat het nieuwe vak Mens en Maatschappij volgend schooljaar tot stand zal komen ten koste van een ‘uurtje’ Nederlands in de eerste graad (opgeteld zo’n 40 uur op jaarbasis, niet min en alvast veel meer dan ‘een uurtje’!), viel niet in goede aarde.

Specialisten en politici hebben zich de afgelopen weken al uitgelaten over de voorgenomen inkrimping van het pakket Nederlands met onder andere ontwikkelingspsychologische, sociologische en economische argumenten . In een reactie noemde de topman van de katholieke koepel het ‘een schrale discussie’, niet meer dan ‘een symbooldiscussie’. Argumenten waarom precies Nederlands aan uren moet inboeten terwijl onderzoeken uitwijzen dat de taalresultaten van de doorsnee leerling achteruitgaan, mochten we helaas nog niet vernemen.

Is schrappen van een lesuur Nederlands een heimelijke oplossing voor oningevulde vacatures?

Ook Wouter Beke, voorzitter van CD&V, deed op maandagochtend nog zijn duit in het zakje op Radio 1. De kritiek op het voorstel van Boeve wijst hij nogal gratuit van de hand door met een breed ideologisch gebaar te stellen dat ‘een aanval op het katholiek onderwijs is ingezet’. De Pano-reportage over de moderne schildknapen is voor Beke de aanleiding om voor het nieuwe schoolvak te pleiten. De ingreep in het vaste lessenpakket ten koste van het onderwijs Nederlands noemt hij nogal hautain een ‘randdiscussie’.

Wel sterk, nadat er een week lang stevige redenen zijn aangehaald waarom je beter niet op Nederlands bespaart. In een opiniestuk, ondertekend door vele docenten en leerkrachten Nederlands, hebben wij uitgebreid gemotiveerd waarom beknibbelen op het vak Nederlands volgens ons geen goed idee is. Bovendien vinden we de misschien wel goedbedoelde slogan dat elke leerkracht een taalleerkracht is een afleidingsmanoeuvre om het niet te moeten hebben over de kern van de zaak.

Kritisch kan je pas zijn als je scherp kan lezen en je helder en correct weet uit te drukken – een goede beheersing van het Nederlands lijkt ons een fundamentele voorwaarde voor alle andere vakken en voor het functioneren als mens in de maatschappij.

Wij herhalen hier graag nog eens: kritisch kan je pas zijn als je scherp kan lezen en je helder en correct weet uit te drukken – een goede beheersing van het Nederlands lijkt ons een fundamentele voorwaarde voor alle andere vakken en voor het functioneren als mens in de maatschappij. Op een moment dat blijkt dat het met de taalbeheersing achteruit gaat, menen wij dat het alles behalve een marginale vraag is om toe te lichten waarom precies een uur Nederlands moet sneuvelen.

Waarom, zoals UA-professor Nederlandse taalkunde en taalvaardigheid Dominiek Sandra stelt, de vrije ruimte niet inperken tot vier uren en het schoolvak Nederlands in het curriculum ongewijzigd laten? Voor spelling en grammatica, woordenschat en argumentatieleer, begrijpend lezen en spreek- en schrijfvaardigheid is net meer nodig dan vier uur per week en eventueel een optioneel extra uurtje. Welk signaal wordt hier gegeven? Dat het allemaal niet zo belangrijk is?

De gevolgen van het discours waarbij andere dan STEM-vakken als dusdanig beschouwd worden, laat zich nu al voelen. Het aantal studenten taal- en letterkunde loopt drastisch terug . In Nederland is het aantal studenten Nederlands aan de universiteit in zeven jaar tijd met meer dan de helft gedaald en verdwijnt de academische opleiding Nederlands stilaan. En dat terwijl leraar Nederlands een knelpuntberoep is. Is het reduceren van het pakket Nederlands misschien een heimelijke oplossing om de oningevulde vacatures weg te werken?

Goed leren lezen, kritische zin en talige weerbaarheid worden vooral in taalvakken aangeleerd en niet het minst tijdens literatuuronderwijs.

De discussie gaat in eerste instantie natuurlijk over taalbeheersing en begrijpend lezen, twee vaardigheden die volgens onderzoek drastisch afnemen en die een basisvoorwaarde zijn voor de studie van elk vak. Die zijn echter cruciaal voor de vorming van jonge mensen tot kritische burgers. Voldoende taalbewustzijn opent de ogen, laat jongeren toe een eigen identiteit te ontwikkelen en een plaats te vinden in de maatschappij. Het hele pakket dat onder Mens en Maatschappij valt, van digitale geletterdheid tot mediawijsheid, ondernemingszin en burgerschap wordt als het goed is al in de taal- en geschiedenislessen bijgebracht.

Goed leren lezen, kritische zin en talige weerbaarheid worden vooral in taalvakken aangeleerd en niet het minst tijdens literatuuronderwijs. Wie goed Nederlands geleerd heeft en de daarbij behorende kritische vaardigheden weet de retorisch-strategische hinkstapsprong van Wouter Beke dan ook te doorprikken. We lazen nog dat het met literatuuronderwijs op de middelbare school ook al niet zo bijster goed is gesteld.

Aangezien wij ons niet gehoord voelen, willen we zelf de eerste stap zetten en de heer Boeve naar de universiteit uitnodigen voor een open gesprek.

Ondertussen hebben de neerlandici, verbonden aan verschillende hogescholen en universiteiten, nog steeds geen antwoord mogen ontvangen vanwege de heer Boeve. Dat stilzwijgen zorgt voor ongenoegen en onrust. Het is hoog tijd om met tegenargumenten te komen naar aanleiding van ons gezamenlijk protest. Aangezien wij ons niet gehoord voelen, willen we zelf de eerste stap zetten en de heer Boeve naar de universiteit uitnodigen voor een open gesprek. Met argumenten, zonder de vermeende veronderstelling dat dit een ideologisch aangestuurde discussie zou zijn en vooral zonder het spook van de verkiezingen dat ons en het schoolvak Nederlands in de nek hijgt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content