Pol Deltour

‘Meer en meer is er ook in Vlaanderen sprake van een zeker anti-journalistiek klimaat’

Pol Deltour Directeur van de VVJ Academy

De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) lanceert een specifiek Meldpunt voor fysieke of verbale agressie tegen journalisten. Nationaal secretaris Pol Deltour legt uit waarom: ‘De groeiende agressie tegenover journalisten bedreigt de vrije informatiestroom.’

Het maatschappelijke debat verruwt, en daar zijn ook journalisten het slachtoffer van. En nee, bij ons worden geen journalisten vermoord, gemarteld of opgesloten wegens hun werk. Overigens zijn ook bij ons journalisten altijd het mikpunt geweest van autoritaire leiders of geweldenaars. Van betogingen van landbouwers, mijnwerkers of métallos, om van sommige risicomatchen in het voetbal te zwijgen, kwamen verslaggevers meer dan eens niet zonder kleerscheuren of een nat pak thuis.

Meer en meer is er ook in Vlaanderen sprake van een zeker anti-journalistiek klimaat.

Bovendien: laat ons onzelf toch maar geen mietje noemen. Een goede portie mediakritiek moet absoluut kunnen. De VVJ, beroepsvereniging van journalisten, gelooft meer dan ooit in vrije, maar tegelijk verantwoordelijke journalistiek. Die verantwoordelijkheid geven we trouwens samen met onze uitgevers zelf vorm, met een Code en een Raad voor de Journalistiek.

Maar mediakritiek moet wel inhoudelijk gestaafd en beschaafd zijn, zonder aantasting van de persoonlijke integriteit van een journalist. Ondanks alle mogelijke relativeringen en contextualiseringen, evolueren de zaken op dit punt negatief.

Naast anderen – onlangs kloegen nog de leerkrachten – ervaren ook journalisten meer agressie tijdens hun werk. Die komt van burgers maar ook van beleidsverantwoordelijken. Meer en meer is er sprake van een zeker anti-journalistiek klimaat. Machthebbers en burgers versterken elkaar hierin ook. In de Verenigde Staten roept de president in hoogsteigen persoon de zogenaamde ‘fake news media’ uit tot ‘vijand van het volk’ en lokt daarmee geweld uit tegen verslaggevers. Maar ook bij ons laten sommige politici zich meer dan eens verleiden tot denigrerende uitlatingen over ‘de pers’ of ‘de media’, en wekken ze daarmee agressie op bij een deel van hun achterban.

De agressie is vooralsnog hoofdzakelijk verbaal. De sociale media, met hun geruchtenversterkende trollen en bots, fungeren als belangrijk platform hiervoor. Maar ook op straat krijgen journalisten tegenwoordig vaak beledigingen en scheldpartijen te verwerken. Tegenover vrouwelijke journalisten zijn de aanvallen vaak extra hard, met name wanneer ze een seksistisch karakter krijgen.

Verbale agressie kan omslaan in fysieke agressie of het dreigen daarmee, zoals recentelijk tijdens de Mars tegen Marrakech. Journalisten melden dan dat ze worden geduwd of omvergetrokken. Sommigen zijn recentelijk bespuugd. Een bijzondere categorie hier vormt de fysieke belaging vanwege politieagenten, die een journalist soms met fysiek geweld beletten om zijn/haar werk te doen.

In talloze landen wordt dezelfde tendens waargenomen. Ook in onze eigen Europese achtertuin voeden regeringsleiders een anti-journalistiek klimaat. Onder meer in Italië, Hongarije en Turkije is dat het geval. In Duitsland ondervinden journalisten almaar meer agressie vanwege extreemrechts – een extra verontrustende tendens. In Frankrijk oefenen ‘gele hesjes’ opvallend veel geweld uit tegen verslaggevers. In Nederland kampen sommige journalisten met grof geweld vanwege criminelen over wie ze berichten.

De gevolgen van een en ander zijn nefast. Journalisten die worden aangevallen of geïntimeerd, dreigen – nog los van de negatieve gevolgen voor hun persoon – het slachtoffer te worden van een chilling effect, wat een hypotheek legt op hun berichtgeving. De groeiende agressie tegenover journalisten bedreigt met andere woorden de vrije informatiestroom, die zo noodzakelijk is voor ware democratie. De Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) signaleert een toenemend aantal journalisten, vaak vrouwen, die onder druk van agressie en intimidatie hun job verlaten. Die evolutie is verre van onschuldig en verdient alle aandacht. Naast politieke opposanten zijn onafhankelijke journalisten de eerste doelwitten en vaak slachtoffers van een autocratie. Journalisten vertolken in deze dus een rol als kanarie in de kolenmijn. En die kanarie voelt zich momenteel echt niet op zijn gemak.

Naast politieke opposanten zijn onafhankelijke journalisten de eerste doelwitten en vaak slachtoffers van een autocratie.

Om deze redenen heeft de VVJ een specifiek Meldpunt ingericht voor agressie tegenover journalisten in Vlaanderen. Het registreren van en reageren op gewelddaden ten aanzien van journalisten was voor de goede orde altijd al een belangrijk werkthema voor de beroepsunie. Maar met het nieuwe Meldpunt wil de VVJ een versnelling hoger schakelen in de aanpak van het probleem. Het is de bedoeling snel te reageren op meldingen, en er regelmatig over te rapporteren. Het is nu eenmaal niét normaal dat je als journalist wordt beledigd, beschimpt, belasterd, bespogen, betast, geduwd, geslagen of erger. En dat is niet enkel een zaak van persoonlijke integriteit van de journalist, het is bovendien een kwestie van elementair respect voor de democratie die we betrachten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content