‘Samen met verontwaardiging is ongeduld de beste deugd in het klimaatdebat’

Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks, steekt de bosbrossers en de klimaatspijbelaars een hart onder de riem.

Noch tijdens, noch na de donkerste weken werd en is ons enige winterblues gegund. De jongste generatie laat de oude denkwereld op haar grondvesten daveren. Ex-minister Joke Schauvliege verkeerde eerst in de modus van grootste blije opgewondenheid om meteen daarop zich het slachtoffer te weten van een georkestreerde beschadiging. Zo’n gedrag heeft een naam. Er is paniek aan boord van beleidsvoerders en partijen. Klimaatnegationisten en de kool en de geit sparende ecorealisten zijn in het defensief gedrongen… door meisjes. Die zijn bovendien beleefd, mondig, leergierig, geëngageerd en volhardend. Zijn er ouders die willen dat hun kinderen die eigenschappen van Greta, Anuna en Kyra niet oppikken?

Partijen en het particratisch bestel happen momenteel naar een tweede adem nadat ze tegen hun zin in naar de lichtbak van de klimaatcoalitie dienden te kijken. Die lichtbak straalt het licht uit van consequent doorgedreven basisdemocratie: politiek bedrijf van onderuit aangevoerd en aangevuurd door scholieren en de grote petitie, met honderden wetenschappers tot bedrijfsleiders toe als rugdekking.

Samen met verontwaardiging is ongeduld de beste deugd in het klimaatdebat.

De strategen van het electoralisme leggen het af tegen zestienjarigen met een duidelijke vraag naar het waarom van het uitblijven van maatregelen. Het doel dat de klimaatcoalitie voor ogen houdt is helder: het kan en moet beter. Zo niet worden de klimaatproblemen nog meer gigantisch en complex.

Dat de spijbelscholieren contacten leggen met wetenschappers, dat ze zich niet van de wijs laten brengen door grove vuilspuiterij of het reduceren van oplossingen door het heffen van belastingen, en dat ze strategisch handelen – variatie inbrengen in hun donderdags protest – getuigt van maturiteit. Een duidelijk minpunt, de sms-kettingactie, is niet op het conto van de scholieren te schrijven. Het traject dat de Anuna’s en Kyra’s in Vlaanderen afleggen, met recente navolging in Wallonië, is een ware wegbereider voor stemrecht vanaf zestien jaar. Zo blijft stemrecht, over vele generaties heen, een scharnier voor verdere emancipatie. Er treedt een welbespraakte en talige generatie aan. Dit is geen verloren, gedoemde of verdoemde generatie. Het is een generatie van ‘Hoop op de oogst, o Vlaanderenland’, met geloof in een leefbare samenleving in de komende decennia. Net zoals de Frontersgeneratie vanuit de IJzerloopgraven om rechtvaardigheid schreeuwde en ‘mei ’68’ Vlaanderen bevrijdde van vele dogma’s: kerkelijke en economische.

Overmoed en gemanipuleerd? Dat zijn woorden die politieke woordvoerders van oudere en falende generaties in de mond nemen om hun eigen fouten te verbergen.

Wie vandaag de winterse straat optrekt, opent perspectief op een betere wereld voor iedereen. Klimaatdoelstellingen worden verbonden met de al even moeilijk te nemen kaap van de strijd tegen sociaal onrecht en groeiende ongelijkheid. Overmoed en gemanipuleerd? Dat zijn woorden die politieke woordvoerders van oudere en falende generaties in de mond nemen om hun eigen fouten te verbergen. Niet de verontwaardiging van de donderdagse en zondagse betogers is fout, evenmin als de constructieve ongehoorzaamheid van de scholieren. Ja, de scholieren zijn rebels. Ja, ze zijn radicaal rechtlijnig. Ja, ze zijn progressief en verbinden hun zorgen met het doorbreken van de vicieuze ongelijkheidcirkel. Ja, ze spreken klare taal. Ja, ze weten bij hun generatiegenoten en bij anderen enthousiasme op te wekken. Ja, ze bieden een meerwaarde om het klimaatdebat uit de zompigheid te halen waarin het verzeild was. Ja, Anuna, Kyra en hun medestanders bundelen veel emancipatorische kracht, niet in het minst voor de vrouwelijke helft van de Vlaamse bevolking.

En neen, de scholieren fokken geen vijandsbeeld op, noch aanbidden zij het gouden electorale kalf van het populistische doemdenken. Zij zijn op zich een stijlbreuk met de partijpolitieke geplogenheden. Vandaar dat de eerste edities van de donderdagse spijbelbetogingen verlammend inwerkten op de ‘politique politicienne’. Die was even de adem afgesneden en ronduit de kluts kwijt.

Vermoeidheid is bij de spijbelscholieren nog niet in zicht. Meerdere steden, en dus steeds meer en andere scholieren, worden bij de actie betrokken. Anuna De Wever reikt haar naamgenoot Bart de hand. Zij toont daarmee geen obsessief verlangen naar vijandschap te hebben, wel naar verbindende alternatieven. De omgekeerde wereld voor wie meent dat het politiek bedrijf het opperste goed is. Zij kwaken de debatfiches niet na. Het denken en handelen van onze jongste mondige generatie richt zich niet op aangescherpte tegenstellingen, maar op opportuniteiten en het verlaten van platgetreden paden. De slogans verraden vele emoties, maar de ratio stuurt het handelen volgens een realistisch versneld stappenplan.

Na de stroomstoot van de eerste donderdagbetogingen en de publieke steunverlening door zeventigduizend vertegenwoordigers van elkaar steunende generaties, krabbelen partijen enigszins overeind met debatten in zowel het Vlaams als het federaal parlement, met afkooksels van oplossingsmodellen en met belerende vingertjes. Het zijn allemaal symptomen van het besef dat de meeste partijen de nieuwe grote breuklijn in de maatschappij niet tijdig detecteren of ze fout interpreteren, alle partijcenakels en -studiediensten ten spijt. Peterloo, film die momenteel in de bioscopen loopt, een ‘Daensverhaal’ uit Manchester anno 1819, toont aan dat maatschappelijke breuklijnen niet ontwaren en negeren, de directe val naar foute beleidsbeslissingen veroorzaakt.

Dwarsliggers

Het mantra van “het is de schuld van…” keert zich tegen de belijders van destructieve politiek. Die ontstaat door het voeren van permanente (partij)politieke oorlogen in een universum buiten de realiteit van de door files dichtgeslibde dorpsstraten. Schuldig verzuim, gebrek aan langetermijnvisie, getalm,… stroken volgens de jonge betogers niet langer met innovatie, dwingende durf en geloof in een betere toekomst voor allen. Het zijn vandaag de jongeren die de dwarsliggers zijn, maar dan wel in de fijne betekenis die de in december laatstleden overleden globetrotter-journalist Mon Vanderostyne er aan gaf: ‘Het zijn de dwarsliggers die de sporen rechthouden’.

Politici draaien rond de hete brij die ze zelf stoken. Ze luisteren niet (onvoldoende) naar de protesterende jongeren en gezinnen (de zondagse betogingen van december en januari). Ze sommen deelmaatregelen op die niet onder de stolp van de eigen bevoegdheden vandaan komen. Welke partijleider wees al defensie aan als medeklimaatverstoorder en milieuvervuiler? Of dacht u dat het eerder bombarderen van Libië en de actuele raids in Syrië een ecolabel meekregen?

Hét klimaatdebat dient nog aan te vangen. Scholieren, volhard in jullie terecht ongeduld, samen met verontwaardiging is in deze kwestie – en helaas, ook in vele andere – ongeduld de beste deugd.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.