Gynaecoloog Petra De Sutter: 'Die "mad scientist" uit China ging totaal over de schreef'

Hoe kan het veranderen van genetisch materiaal in één cel zo'n verregaande invloed hebben dat het hiv-virus wordt uitgeschakeld? (René Hendrickx, Bergen op Zoom)Petra De Sutter: Als je de eicel voor de bevruchting - wanneer ze dus nog niet gedeeld is - genetisch manipuleert, dan krijgen alle dochtercellen die daaruit ontstaan dezelfde mutatie mee. Bij de tweeling uit China werd een gen gewijzigd dat de weerstand tegen het hiv-virus bepaalt, omdat de vader hiv- positief was en de kinderen op die manier 'beschermd' zouden worden tegen het virus. Maar wat het gevaarlijk en zelfs onverantwoord maakt, is dat we nog niet weten welke impact dat genetische knip- en plakwerk op de rest van het DNA heeft. Is er niet dringend behoefte aan internationale wetgeving rond genetische modificatie bij mensen? (Saskia Mercelis, Boom)De Sutter: Op Europees vlak is er de Oviedo-conventie die zulke praktijken verbiedt. Maar ons land heeft die niet getekend omdat ze ook een verbod inhoudt op de creatie van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek - wat in ons land wél mogelijk is. We hebben een wet uit 2007 die de selectie van embryo's op eugenetische grond niet toestaat: het is dus logisch dat die ook voor genetische modificatie wordt toegepast. Daarnaast is er nog een Unesco-verklaring die zulke manipulatie afkeurt op basis van de mensenrechten. En heel wat wetenschappelijke verenigingen pleiten voor een moratorium. Maar er is inderdaad behoefte aan internationale wetgeving, want anders riskeer je dat er medisch toerisme ontstaat naar een land als China. Moeten we niet eerder kijken naar de positieve mogelijkheden? (André Vansteenbrugge, Oudenaarde)De Sutter: Je hebt mensen die alleen de positieve kanten van dit soort technologie zien, en je hebt mensen die het radicaal willen verbieden. Zelf geloof ik in de middenweg. Als de medische technologie op een dag op punt staat, kan ze misschien toegepast worden om ernstige genetische afwijkingen te voorkomen. Maar ik blijf sceptisch tegenover eugenetische toepassingen, zoals blond haar, blauwe ogen en hyperintelligentie. Imperfectie is net wat ons menselijk maakt. De vraag is ook of je met genetica alles kunt oplossen: wat ben je als hyperintelligent wezen bijvoorbeeld zonder sociale vaardigheden? En wie zal kiezen welke genen 'superieur' zijn? Maar ik denk dat regulering perfect mogelijk is: 15 jaar geleden was iedereen bezig met mensen klonen, maar toen hebben wetgevers dat ook een halt toegeroepen. Er is een duidelijk verschil tussen 'cosmetische' ingrepen en levensbedreigende genetische aandoeningen, maar wat met de grijze zone? Is daar een ethische commissie mee bezig? (Eva Verbeke, Gent)De Sutter: Weerstand tegen hiv vind ik ook tot die grijze zone behoren. Maar op dit moment zitten we nog niet in dat stadium: genetische modificatie is nog niet toegestaan om levensbedreigende ziektes te voorkomen, laat staan voor cosmetische ingrepen. Er wordt in ons land wel al geëxperimenteerd met CRISPR-technieken op embryo's, maar die mogen wettelijk niet worden teruggeplaatst. Eenmaal we zover zijn, op een veilige manier, zal dat debat zeker gevoerd moeten worden.Komt het verzet tegen genetische modificatie niet door de historische eugenetica? (Monique Verlaak, Beringen)De Sutter: De 'verbetering van het ras' willen we uiteraard nooit opnieuw. Maar er zijn veel méér bezwaren tegen genetische modificatie van mensen. Ten eerste is nog niet bewezen dat de technologie veilig is, waardoor het onverantwoord is om ze nu al toe te passen, zoals die ' mad scientist' uit China doet. Maar daarnaast moeten we nadenken over de gevolgen: je verandert de genen van alle nakomelingen, dus neem je de evolutie van de menselijke soort over. Is dat wenselijk? Ook het argument van ongelijkheid speelt mee: wat als straks enkel de rijken zich kunnen verbeteren? Wat blijft er dan over van de solidariteitsgedachte waar onze gezondheidszorg op stoelt?