Pubers en porno: ‘Het is de taak van ouders om met hun kinderen over seks te praten’

© Saskia Vanderstichele
Sofie Mulders Journalist

Seks hebben, aan sexting doen, naar porno kijken: tieners doen het en hun ouders weten niet altijd hoe ze daarmee moeten omgaan. Maar praten moeten ze. ‘Geïnformeerde tieners doen het later én veiliger.’

Met je kinderen over seksualiteit praten, voor veel ouders is het altijd moeilijk geweest. Maar nu seks en internet een stevige vrijage zijn aangegaan, zitten ze nog meer met de handen in het haar. Sarah Van Gysegem (44) heeft een boek geschreven waarin ze uitlegt hoe, waarom en wanneer je het best met kinderen en tieners over seks praat.

‘Ik werk al zeventien jaar bij de Gezinsbond en gaf dit jaar een vijftigtal lezingen over tieners, seksualiteit en social media. Als die twee laatste bij mekaar komen, merk ik dat veel ouders in de ontkennende fase zitten. Ze geloven niet dat hun kind naaktfoto’s van zichzelf zou doorsturen of naar porno kijkt. Een logische reflex: je wilt je als ouder niet voorstellen dat je kind met seksualiteit bezig is. Omgekeerd trouwens ook niet. (lacht) Maar als een op de vijf tieners uit de derde graad aan sexting doet, is de kans groot dat ook jouw kind daarmee bezig is.’

Een tiener is nog altijd even onzeker als dertig jaar geleden over hoe die eerste keer moet worden aangepakt.

Van Gysegem heeft zelf drie kinderen: twee zonen van 10 en 16 en een dochter van 18. Die middelste zoon is trouwens ietwat beroemd in Vlaanderen. Een deelname aan The Voice Kids en een hoofdrol in de Ketnetserie 4eVeR hebben Aaron Blommaert bijna 19.000 volgers op Instagram opgeleverd. ‘Via hem heb ik echt ondervonden wat social media teweeg kunnen brengen. Onbekende oudere mannen die hem contacteerden om af te spreken, meisjes die foto’s van hun borsten stuurden, noem maar op.’

In de inleiding van uw boek vraagt u aan ouders hoe zij met hun kinderen over seks praten: complexloos en zonder taboes, of stamelend en beschaamd. Maakt dat veel verschil voor een kind?

Sarah Van Gysegem: Belangrijk om te beseffen is dat elke mens een seksueel wezen is. Baby’s, peuters en kleuters verlangen al naar contact, huid en warmte. Die behoefte neemt niet af bij tieners en pubers, integendeel. En toch is er vaak gêne als we met kinderen over seks praten: er wordt gegiecheld, gestotterd, gebloosd. Kinderen pikken die schaamte heel snel op. Nochtans zijn alle deskundigen het erover eens dat het goed is om er geen taboe van te maken. Onderzoek toont aan dat geïnformeerde tieners later aan seks beginnen én het veiliger doen dan leeftijdsgenoten bij wie er thuis nooit over gepraat wordt.

Maar is seks nog wel een taboe? Want terwijl we aangemaand worden om er meer over te praten, lijkt iedereen het constant over seks te hebben.

Van Gysegem: Via de media en het internet worden we inderdaad overspoeld met seks. Maar tussen een ouder en een kind verlopen de gesprekken toch vaak stroef.

Onlangs vertelde een moeder me dat ze naar de keuken vlucht als ze samen met haar zoon tv kijkt en een programma als Temptation Island of Sex Tape toevallig passeert. Wel, dat is net wat je niet moet doen. Blijf zitten en praat erover met je kind. Hoe groot de kans ook is dat je kind via het internet al tientallen standjes is tegengekomen waar je zelf nog nooit van hebt gehoord, een tiener is nog altijd even onzeker als dertig jaar geleden over hoe die eerste keer moet worden aangepakt. Daar is een ouder voor nodig. Iemand met ervaring en levenswijsheid.

Een programma als Thuis is overigens de perfecte kapstok om op geregelde basis met je kind te praten, in plaats van een of twee keer per jaar ‘het’ gesprek aan te gaan. Verliefdheid, liefdesverdriet, holebi’s, transgenders: veel vormen van seks en relaties komen in die soap aan bod.

U zegt heel duidelijk tegen ouders: het is uw taak om met uw kind over seks te praten.

Van Gysegem: Ik vind van wel, ja. Je kunt niet wegblijven van dat deel van de opvoeding. Zelf kon ik nooit met mijn ouders praten over seks en relaties. De tijdgeest was er toen niet naar, dus ik neem het hen absoluut niet kwalijk. Maar internet en social media hebben in enkele decennia veel veranderd. En nu we weten wat de gevolgen kunnen zijn als je wel een taboe maakt van seksualiteit, moeten ouders die verantwoordelijkheid nemen, vind ik.

Nu er zo veel online te vinden is, mag je echt niet onderschatten wat kinderen al gezien kunnen hebben.

Maar ik snap dat het moeilijk is. Ik kan het ook enkel omdat ik door mijn job zoveel boeken heb gelezen en deskundigen heb gesproken over het onderwerp. Toen mijn zoon zes was, wierp hij me voor de voeten: ‘Ik heb gehoord dat jij en papa seks hebben gehad.’ Had ik zoiets tegen mijn ouders gezegd, ze zouden direct over het weer begonnen zijn. Ik zei tegen mijn zoon: ‘Ja, dat klopt, wij hebben seks gehad. Wat wil je me daarover vragen?’

Mag seksualiteit ook nog privé blijven?

Van Gysegem: Natuurlijk. Het is niet omdat mijn kind gehoord heeft dat ik seks gehad heb, dat ik hem moet uitleggen wat ik nu het liefste heb dat zijn vader bij mij doet. (lacht) Kinderen willen dat niet horen, en jij wilt dat niet vertellen.

Seks is ook leuk, stelt u, en daarom is het niet zo onbegrijpelijk dat tieners naaktfoto’s van zichzelf naar hun liefje sturen.

Van Gysegem: Het is spannend en opwindend, op voorwaarde dat er geen misbruik van gemaakt wordt. Als ouder hebben we eerder de reflex om onze kinderen op de gevaren te wijzen, zeker onze dochters. Toch mag je hen ook niet vergeten te zeggen: geniet ervan.

Toen Dokter Bea op Ketnet werd uitgezonden, fronsten sommige ouders toch de wenkbrauwen. Ineens hoorden ze hun kleuter van vier de hele tijd over ‘poepen’ en ‘neuken’ praten. Ouders hopen toch dat kinderen geen zaken tegenkomen waar ze nog niet klaar voor zijn.

Van Gysegem: Volgens het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid Sensoa zullen kinderen alleen oppikken wat ze op dat moment aankunnen. Alle andere informatie komt niet echt binnen. Als zo’n kleuter het een week lang over ‘neuken’ heeft, verdwijnt dat daarna wellicht ook weer.

Ik heb samen met mijn jongste zoon naar Dokter Bea gekeken. De aflevering over zoenen vond hij geweldig. Maar de aflevering over de vagina vond hij degoutant. ‘Mama, moet ik daar echt naar kijken’, vroeg hij. Natuurlijk niet, antwoordde ik en hij ging Minecraften. ‘ Too much information, dat van die vagina’s’, zei hij daarna. (lacht)

Je moet je kinderen natuurlijk niet opzettelijk confronteren met beelden die eng kunnen zijn voor hen. Maar Dokter Bea was op kindermaat gemaakt en werd op Ketnet uitgezonden, dus ik ben ervan overtuigd dat het echt geen kwaad kon. Je kunt een kind niet te vroeg informeren.

Klopt het dat bij u thuis ‘ allesoverseks.be’ op de koelkast hangt?

Van Gysegem: Jawel. Via de zoekgeschiedenis op de laptop had ik gezien dat een van de kinderen naar pornosites gesurft had. Ik had al eens gezegd dat allesoverseks.be een goede website is met betrouwbare informatie, maar één keer zeggen is niet genoeg voor een puberbrein, dus heb ik het op de koelkast geplakt.

Condooms in huis zullen de seksuele ontwikkeling van je kind niet beïnvloeden

Op die site kwam kritiek van sommige ouders, die zich afvroegen of het nodig was dat hun lagereschoolkind al met tientallen standjes en technieken kon kennismaken.

Van Gysegem: Nu er zo veel online te vinden is, mag je echt niet onderschatten wat kinderen al gezien kunnen hebben. Mijn zoontje van tien heeft al onversneden pornofilmpjes van pijpende volwassenen gezien omdat hij het woord ‘pijpen’ ergens had opgevangen en het via Google had opgezocht. Dan heb ik veel liever dat hij naar die getekende figuurtjes van allesoverseks.be surft, waar toch nog een zekere zachtheid van uitgaat en waar ook uitleg bij gegeven wordt.

Ik ben het dus echt niet eens met de preutse reacties die er zijn gekomen op die website. Wat daar getoond wordt, is het leven zoals het is. Dat is het bij porno nooit.

Seksuologe Goedele Liekens stelde onlangs nog dat porno een nefaste invloed heeft op jongeren. Sommige jongens denken nu dat seks altijd eindigt met klaarkomen in het gezicht van het meisje, zei ze. Wat vindt u daarvan?

Van Gysegem: Volgens de bevindingen van Sensoa, Child Focus en kenniscentrum Pimento is pessimisme niet nodig. Blijkbaar kunnen jongeren het verschil wel maken tussen fictionele porno en het echte leven. Maar wat wel een gevolg is van porno – en van de seksualisering van de maatschappij in het algemeen – is de groeiende onzekerheid die jongeren hebben over hun lichaam. Bolle, ronde borsten en een sixpack zijn bijna de norm geworden.

Voor veel jongeren lopen de online wereld en de echte wereld voortdurend door elkaar, maar ze kennen dan toch het onderscheid tussen online porno en echte seks?

Van Gysegem: Ja, omdat ze ook rolmodellen in het echte leven hebben. Hun ouders, bijvoorbeeld, die niet noodzakelijk over een sixpack of haarloos lichaam beschikken en toch seks hebben. (lacht)

Een jongere die zich op een doorsnee manier ontwikkelt en genoeg voeling blijft hebben met de realiteit, kan het verschil dus echt wel maken. Voor tieners die zich afsluiten van de wereld en hun leven bijna uitsluitend op social media gaan richten, zal het niettemin een probleem zijn.

Sarah Van Gysegem, Digitaal ontmaagd, Van Halewyck, 200blz. 21,99 euro. (verschijnt op 24 november.) Voor meer informatie kunnen ouders en tieners ook terecht op www.veiligonline.be
Sarah Van Gysegem, Digitaal ontmaagd, Van Halewyck, 200blz. 21,99 euro. (verschijnt op 24 november.) Voor meer informatie kunnen ouders en tieners ook terecht op www.veiligonline.be

Je kinderen zullen toch seks hebben, zegt u tegen ouders, of je het nu leuk vindt of niet. En dus is het een goed idee om in de badkamer een doos condooms te zetten.

Van Gysegem: Op voorwaarde dat je de condooms niet elke dag telt en gek wordt als er één ontbreekt. (lacht) Alle deskundigen raden aan om er mee voor te zorgen dat je tiener het zo veilig mogelijk doet. Veel ouders vinden dat te ver gaan: zetten we zo de kat niet bij de melk, vragen ze zich af. Het antwoord is nee. Condooms in huis zullen de seksuele ontwikkeling van je kind niet beïnvloeden. Tussen de eerste kus en de eerste keer seks met penetratie zit gemiddeld vier jaar. De meeste kinderen zetten pas de volgende stap als ze daar klaar voor zijn. En als mijn kind er klaar voor is, heb ik liever dat hij het thuis doet dan onveilig in een auto of donker bos.

Als ouder niet met je kinderen over social media, alcohol, drugs of seks praten, maar wel heel boos worden als ze iets mispeuteren, dat klopt niet. Je moet hen informeren. En ook zeggen: als er iets misloopt, zal ik niet kwaad zijn maar naar je verhaal luisteren en je raad geven.

Kortom, als ouder moet je veel praten met je kind over seks, nooit boos worden en niks verbieden.

Van Gysegem: (denkt na) Klopt, maar je moet uiteraard wel grenzen stellen. Een tijdje geleden vernam ik dat mijn oudste zoon via Messenger geregeld naaktfoto’s van ex-liefjes van zijn vrienden zag. Meisjes die hij soms tegenkomt in de stad. Bedenk eens wat het kan aanrichten bij zo’n meisje als haar vertrouwen zo zwaar geschonden wordt, zei ik hem. En ik vertelde dat als hij een foto krijgt die niet voor hem bestemd is en die doorstuurt, hij niet alleen strafbaar is sinds 2016, maar ook mee verantwoordelijk is voor iemand die zich heel slecht in zijn vel gaat voelen.

Uiteindelijk heeft hij aan zijn vrienden gezegd dat ze ermee moesten stoppen. Met pijn in het hart, hoor, maar hij heeft het wel gedaan. Niemand anders van zijn vrienden had daar thuis over gepraat, zei hij me achteraf.

De cijfers
  • 12 % van de tieners tussen 12 en 18 jaar maakte de afgelopen twee maanden een sexy foto van zichzelf en stuurde die naar iemand anders*
  • 36 % van de sexters gaat volledig naakt*
  • 20 % van de tieners uit de derde graad doet aan sexting*
  • Bij een kwart van de tieners die aan sexting doen werd hun privacy ooit geschonden*
  • 40% van de jongeren kijkt weleens naar seksueel getinte sites*

*de cijfers komen van: Apestaartjaren en Sensoa

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content