‘Wij kinderpsychiaters krijgen onvoldoende middelen om te doen wat broodnodig is’

‘We moeten dringend een speerpunt maken van de geestelijke weerbaarheid van onze jeugd.’ Aldus kinder- en jeugdpsychiater Dr Eva Kestens die het beu is haar geweten te moeten sussen wanneer ze mensen niet tijdig hulp kan bieden. ‘We mogen niet langer aanvaarden dat er zo’n grote tekorten zijn in ons werkveld.’

Donderdag 20 december werden wij wakker geschud door onze collega’s van de volwassenenpsychiatrie. Ze schreven een vrije tribune op deze website over hun worstelingen met de eed van Hippocrates.

Ze schreven hoe we als arts nooit dingen mogen doen die de patiënt schaden. Plots beseften we hoe wij vanaf onze eerste stappen in dit vak leerden omgaan met de vele patiënten die we niet (tijdig) kunnen helpen. Al van bij de start leerden we verdragen dat gepaste hulp (nog) niet aanwezig is. Dat gewicht dragen lukt de ene dag beter dan de andere, maar het is iets waarin onze discipline in België zich onderscheidt van alle anderen: we kunnen vaak niet bieden wat zo broodnodig is. Niet omdat we niet kundig genoeg zijn, maar omdat de middelen ontbreken.

Wij kinderpsychiaters krijgen onvoldoende middelen om te doen wat broodnodig is.

Net als onze collega’s volwassenenpsychiaters hopen wij dat op kerstdag 2019 geen jongeren meer gedwongen opgenomen zullen worden in de volwassenpsychiatrie. Er is geen weldenkend mens die daar voorstander van is. Elke jongere die dit overkomt is er een te veel. Daar willen we geen misverstanden over laten bestaan.

Maar meer nog dan dat hopen wij dat op kerstdag 2019 geen enkel kind of gezin nog langer dan een maand op gepaste hulp moet wachten.

Een crisis is in de jeugdhulpverlening immers al jaren een zeer rekbaar begrip. Niet alleen staan kinderpsychiatrische bedden zelden leeg, crisisbedden kennen een hoge turnover, er zijn lange wachttijden voor een korte of langere behandelopname, en ook de ambulante zorg kreunt onder de wachtlijsten. Zowel de door de overheid georganiseerde hulpverlening als privépraktijken moeten ouders en hun kinderen veel te vaak de boodschap geven dat hulp niet meteen voorhanden is. Maanden wachten is eerder regel dan uitzondering.

Het wachten op gepaste hulp kan zelfs oplopen tot meer dan twaalf maanden. Voor geen enkel ander ernstig gezondheidsprobleem zouden artsen noch de maatschappij zo’n lange wachttijd aanvaarden. Stel dat u met hartklachten bij de huisarts komt. Al snel zal uw arts voor u een afspraak bij de cardioloog organiseren. Afhankelijk van de ernst van de klacht zal dat binnen de week dan wel binnen de maand kunnen plaatsvinden. Met iets anders zou u, terecht, niet tevreden zijn.

Maar voor psychische klachten bij kinderen krijgt de huisarts dit zelden snel voor elkaar. Ook niet als het over ernstige problemen gaat. Niet omdat er in de kinder- en jeugdpsychiatrie en de jeugdhulp niet hard gewerkt wordt – integendeel: we zijn met te weinig en onze agenda’s zitten meer dan vol.

De enige oplossing voor dit probleem is een kapitaalinjectie in de gehele geestelijke gezondheid- en welzijnszorg voor kinderen en jongeren. We moeten dringend een speerpunt maken van de geestelijke weerbaarheid van onze jeugd. Investeren in onze kinderen is investeren in de toekomst. We mogen niet langer aanvaarden dat er zo’n grote tekorten zijn in ons werkveld.

Wij willen niet meer ons geweten moeten sussen wanneer we aan het volgende gezin moeten melden dat ze nog enkele maanden moeten wachten op hulp. Ook als hun kind depressief is, al enkele weken niet meer naar school gaat en zich steeds meer begint te isoleren. Ook niet als hun zoon met autisme op school helemaal vastgelopen is en het door zijn paniekaanvallen zowel voor zichzelf als zijn familie helemaal onleefbaar geworden is, ook niet voor de dochter die van school gestuurd werd omdat ze de zoveelste keer door traumaherbeleving door het lint ging. ‘Ja, mevrouw ik begrijp dat de situatie ernstig is, maar helaas kan ik u niet verder helpen. Ik wil u wel helpen zoeken of we elders hulp kunnen vinden. Ik kan u ook op de wachtlijst zetten en zal u zo snel mogelijk contacteren.’ Te vaak horen we onszelf dat zeggen. Dit moet stoppen. We roepen onze collega’s dan ook op om zich vanaf nu te verzetten tegen de grote tekorten in de sector, niet meer te aanvaarden afhankelijk zijn van Warme Weken en Rode Neuzen.

Dit moet stoppen. We roepen onze collega’s op zich te verzetten tegen de grote tekorten in de sector.

Als Bruno Vanobbergen, als hoofd van het nieuw Agentschap Opgroeien, graag mee de architect wil worden van een performante jeugdhulpverlening, nodigen wij hem graag uit aan onze tafel, zodat we samen met een gedragen project naar onze bevoegde ministers kunnen stappen opdat zij eindelijk het nodige budget vrij maken. We hopen zo preventief te kunnen werken zodat het aantal gedwongen opnames vanzelf zal dalen en dus nooit meer in de volwassenenpsychiatrie zal moeten plaatsvinden.

Dr Eva Kestens is kinder- en jeugdpsychiater van OBC ter Wende – Espero en lid van het bestuur van de Vlaamse Vereniging voor Kinder- en jeugdpsychiatrie (VVK). Ze schreef dit opiniestuk in naam van de VVK.