Een prachtige vogel die lang verguisd is, krijgt nu zware klappen.
Geen enkele vogel is in Vlaanderen zo zwaar aangepakt als de spreeuw. Tot nog geen halve eeuw geleden werd er in de fruitstreek dynamiet ingezet om vogels op plekken waar ze ’s avonds samen gingen slapen massaal op te blazen. De omgeving lag dan bezaaid met stukken spreeuw en met zieltogende vogels die het ongeluk hadden niet meteen te zijn gedood.
Als tijdelijke fruiteter had de spreeuw de banvloek van de fruitboeren over zich heen gekregen. Op mededogen van de bevolking kon hij niet rekenen. En toch is het een wonderlijke verschijning. Je moet eens goed naar spreeuwen kijken, zeker als ze in de zon zitten: dan laten hun veren de mooiste flonkerende tinten zien. Lichte stippeltjes werken het design fraai af, de slanke snavel oogt elegant.
Veel mensen beseffen niet dat het slecht gaat met de spreeuw – de vogel kan in sommige omstandigheden nog altijd officieel worden verdelgd. Sinds de jaren 1980 is de populatie bij ons bijna gehalveerd. De tuinvogeltellingen van Natuurpunt bevestigen het: in 2009 werd de soort nog in de helft van de tuinen gezien, vandaag in amper 15 procent. Dat is dramatisch.
De Nederlandse voetbalbond hangt nestkasten voor spreeuwen langs voetbalvelden, want de vogels zijn nuttig voor een goede grasmat.
De voornaamste oorzaak van de achteruitgang zou een groeiend gebrek aan natuurlijke broedplaatsen zijn. Dat wij huizen isoleren en dat boomgaarden verdwijnen, is niet gunstig voor holenbroeders als de spreeuw. Natuurverenigingen pogen dat te verhelpen door speciale nestkasten voor spreeuwen aan te bieden. In Nederland heeft de voetbalbond beslist om nestkasten voor spreeuwen langs voetbalvelden te plaatsen – spreeuwen zouden zich nuttig maken door engerlingen en andere voor een grasmat schadelijke insectenlarven te eten.
Spreeuwen eten niet alleen fruit, maar ook – en misschien wel vooral – insecten. Daar kan een extra reden voor hun teloorgang in schuilen. Mogelijk krijgen ze te kampen met de gevolgen van de crash van het aantal insecten in onze leefomgeving. Nederlands onderzoek heeft aangetoond dat spreeuwen minder talrijk zijn in regio’s waarin veel insecticiden worden gebruikt. Of de chemische stoffen een rechtstreeks effect op hun gezondheid hebben, is nog onduidelijk.
De spreeuw etaleert unieke biologische spitsvondigheden. Het vakblad Behavioral Ecology and Sociobiology beschreef de speciale manier waarop spreeuwen hun ogen gebruiken om hun omgeving te scannen. Zoals bij alle vogels die hun ogen aan de zijkant van hun kop hebben, is hun dieptezicht beperkt. Vogels compenseren dat doorgaans door hun kop geregeld van links naar rechts te bewegen, om een situatie toch van twee kanten te kunnen bekijken.
Maar spreeuwen doen iets dat nooit eerder is vastgesteld: ze focussen eerst verschillende keren met één oog op hetzelfde plekje of object, en doen dat vervolgens verschillende keren met het andere oog. Hun hersenen zouden de twee informatiebronnen in elkaar vlechten. Hun netvlies zou ook gevoeliger zijn dan dat van andere dieren en meer oppervlakte inzetten voor visuele detectie. Zo kunnen ze probleemloos hun snavel in de in gras verborgen gangen van insectenlarven mikken.
Spreeuwen zijn ook in staat hun groepsgedrag feilloos te coördineren. Dat kan zelfs tijdens het vliegen, zodat ze ’s avonds als zwerm kunstzinnige massaspektakels in de lucht kunnen opvoeren. Nog een extra reden om ze te koesteren.
Beestenboel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
