Beruchte nazidokter Josef Mengele is nu zelf studieobject voor de wetenschap

Josef Mengele © Wikipedia
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Het skelet van de ‘engel des doods’ Josef Mengele, die tijdens WO II gruwelijke experimenten uitvoerde op Joden, wordt sinds kort gebruikt door Braziliaanse forensische geneeskundestudenten om het vak te leren.

Het is enigszins ironisch. Josef Mengele die in het concentratiekamp Auschwitz duizenden Joodse slachtoffers gebruikte voor gruwelijke niet-wetenschappelijke experimenten, is nu zelf een studieobject geworden. Forensische geneeskundestudenten aan de universiteit van São Paulo in Brazilië gebruiken de beenderen om te leren verbanden leggen tussen forensisch materiaal en historische data.

Mengele stierf bijna vier decennia geleden op 67-jarige leeftijd toen hij verdronk voor de kust van de staat São Paulo. Hij was al jaren op de vlucht om zijn straf te ontlopen na het uitvoeren van experimenten op gevangenen in het concentratiekamp van Auschwitz en het zenden van duizenden onder hen naar de gaskamers tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Na de oorlog vluchtte hij naar Argentinië waar hij een tiental jaar in Buenos Aires woonde. Nadat geheime agenten van de Israëlische Mossad het brein achter de Holocaust, Adolf Eichmann, gevat hadden, die ook in Buenos Aires woonde, vluchtte hij naar Paraguay. In 1960 kwam Mengele uiteindelijk in São Paulo terecht, waar hij onderdak kreeg van het Duitse koppel Wolfram en Lisolette Bossert, die hem na zijn verdrinkingsdood begroeven onder de valse naam Wolfgang Gerhard. In 1985 werd het lichaam van Mengele opgegraven.

Volgens patholoog Daniel Romero Muñoz die de beenderen van Mengele in 1958 identificeerde, is zijn skelet een nuttig studieobject omdat er weinig over zijn leven op de vlucht is geweten. Zo heeft hij een klein gaatje in zijn linker kaakbeen wat wijst op langdurige sinusitis. Ook vertoont hij een fractuur aan zijn bekken door een motorongeval in Auschwitz en toont zijn gebit aan dat Mengele tandabces zelf behandelde met een scheermesje.

Gemengde gevoelens bij slachtoffers

Toch hebben nog in leven zijnde Holocaust-slachtoffers gemengde gevoelens bij het Braziliaanse initiatief. ‘Ik weet niet wat ik daarover moet voelen’, zegt de 92-jarige Cyrla Gewertz aan The Guardian. ‘Ik heb al te veel pijnlijke herinneringen aan hem en aan wat hij mij en anderen in Auschwitz heeft aangedaan. Dat zijn herinneringen die ik niet uitgewist krijg.’

Gewertz beschrijft de gruwel die ze onder Mengele moest ondergaan: ‘Hij liet me mijn kleren uitdoen en in een groot vat met extreem heet water zitten. Als ik niet deed wat hij vroeg, zou hij me vermoorden. Daarna moest ik in een vat met ijskoud water gaan zitten.’ Gewertz vertelt ook hoe ze ooit getuige was van het feit dat Mengele een pasgeboren baby doodde door haar van het dak van een van de barrakken af te gooien. ‘Hij was een slechte, perverse man, een folteraar.’

Als hij lachte, betekende dat gevaar.

Marta Wise, Holocaust-slachtoffer

Ook Marta Wise kan de wreedheid van Mengele nog navertellen. Zij woonde met haar oudere zus Eva in 1944 twee maanden in Mengeles experimentele barrakken in Auschwitz. ‘Als hij lachte, betekende dat gevaar. Want als hij lachte, was hij op zijn gevaarlijkst’, aldus Wise aan de Washington Post.

Marta en haar zus werden met een onbekende substantie ingespoten, maar hebben nooit geweten wat het was. Net voor de bevrijding van het kamp werd Eva ziek en mocht Marta haar gaan bezoeken in het kampziekenhuis. ‘Dit monster verkneukelde zich waarschijnlijk om te zien hoe een halfdood kind elke dag haar halfdode zus kwam helpen.’

Van donkere ogen blauwe ogen maken

De ‘engel des doods’ was een van de SS-artsen die de selectie van de binnenkomende gevangenen deed. Hij besliste wie er vermoord werd en wie dwangarbeid moest uitvoeren, maar ook wie als levend proefkonijn moest dienen voor wetenschappelijke en andere experimenten. Zo wilde hij onder meer van donkere ogen blauwe ogen maken. Vooral tweelingen en dwergen trokken zijn aandacht. Van de ongeveer 3.000 tweelingen die Mengele in zijn handen kreeg, overleefden er zo’n 26. Zijn beestachtige medische experimenten werden meestal zonder verdoving uitgevoerd.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content