Knack haalt cartoonist Edel Rodriguez naar Brussel: ‘We moeten banger zijn voor Trump dan voor de IS’

Edel Rodriguez: 'Ik ben vrij en ik koester mijn vrijheid.' © Deborah Feingold
Ernesto Rodriguez Amari
Ernesto Rodriguez Amari Journalist en politicoloog

Negen was Edel Rodriguez toen zijn gezin Cuba ontvluchtte en politiek asiel in de VS kreeg. ‘We werden met open armen ontvangen.’ Met zijn kritische cartoons is hij tegenwoordig een luis in de pels van president Trump. Volgende week komt hij voor Knack ‘met veel plezier naar hellhole Brussels’ voor de vernissage van zijn tentoonstelling.

Met zijn cartoons heeft de Cubaans-Amerikaanse illustrator Edel Rodriguez (1971) meer impact op Donald Trump dan om het even welke analist. Niet alleen zijn beelden, ook zijn woorden en analyses zijn messcherp. Al jaren geldt hij als een invloedrijk kunstenaar: zo koos The New York Times hem in juni nog uit voor een groepstentoonstelling over migratie.

Zelf blijft hij er opvallend nuchter onder. ‘Ik houd mij vooral bezig met mijn werk’, klinkt het. ‘Ik teken en schilder graag en doe dat al meer dan twintig jaar. Wel denk ik dat we op dit moment in de geschiedenis kunst nodig hebben als tegenwicht. De Amerikaan is zoekende. Veel burgers willen waarden als vrijheid, gelijkheid en solidariteit verdedigen. Ze beseffen eens te meer hoe waardevol democratie, persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn. Muzikanten, dichters, schrijvers en schilders verwoorden wat in een maatschappij leeft. En dat voel je des te sterker op momenten dat de democratie onder druk staat. Kijk maar naar hoe in Spanje Picasso ageerde tegen Franco’s dictatuur, of hoe Chaplin Hitler persifleerde in The Great Dictator.’

Knack haalt cartoonist Edel Rodriguez naar Brussel: 'We moeten banger zijn voor Trump dan voor de IS'
© .

‘Er zijn veel mensen die tegen Trump durven in te gaan, maar tegelijkertijd zijn er ook veel mensen die bang zijn om hun mond open te doen. Burgers met een migratieachtergrond in een onzeker statuut zwijgen liever, om geen problemen te krijgen. Ik ben een cartoonist: ik probeer wat ik zie en hoor, op papier te zetten. Ik ben vrij en koester mijn vrijheid. Vrijheid is voor mij een cruciaal recht, en vele malen belangrijker dan geld of bezittingen.

Merkt u als kunstenaar dat de vrijheid en de vrije meningsuiting zwaarder onder druk staan dan vroeger?

RODRIGUEZ: Ach, als je het hebt over presidenten die niet van kritiek houden, is Donald Trump niet eens een uitzondering. Het verschil met andere leiders is dat hij veel meer polariseert. Meningen van anderen zet hij meteen weg als fake news. Ken je die encyclopedieën met prenten naast woorden? De Eiffeltoren naast ‘Frankrijk’ en het Atomium naast ‘Brussel’? Wel, zo moesten ze naast fake news een foto van Donald Trump zetten.

De technieken die Trump gebruikt om de pers te demoniseren, gebruiken dictators ook. Op sommige persconferenties wil hij bijvoorbeeld geen vragen van nieuwszender CNN beantwoorden. Maar wij, gewone burgers, zullen niet zwijgen.

Knack haalt cartoonist Edel Rodriguez naar Brussel: 'We moeten banger zijn voor Trump dan voor de IS'
© .

Toen in juni bekend raakte dat migrantenkinderen aan de Amerikaans-Mexicaanse grens van hun ouders gescheiden en in kooien opgesloten werden, stond de wereld in rep en roer. Hoe staat u hiertegenover?

RODRIGUEZ: Van alle acties die Trump al heeft ondernomen, is dit echt het dieptepunt. Het inreisverbod voor burgers uit bepaalde moslimlanden was al buitengewoon brutaal – je kiest er nu eenmaal niet voor waar je geboren wordt. Maar kinderen van hun ouders scheiden en in ijzeren kooien opsluiten breekt alle records. Dit is erger dan welke IS-aanslag dan ook. Hoeveel duizenden families zijn hier niet het slachtoffer van geworden? Volgens mij zal de regering-Trump dit soort methoden overigens blijven toepassen om te kijken wat Jan Modaal laat passeren. Z e hopen dat de burger dit soort acties ooit normaal zal vinden.

‘Als ze niet van elkaar gescheiden willen worden, moeten ze hun kinderen maar niet meebrengen’, zei minister van Justitie Jeff Sessions.

RODRIGUEZ: Dat is een wel heel goedkope manier om je verantwoordelijkheid te ontlopen. De meeste ouders die de VS langs de grens proberen binnen te komen, zijn niet goed opgeleid en nauwelijks geïnformeerd over wat er hun in de ontvangstlanden te wachten staat. De overheid gaat ontzettend amateuristisch met zulke belangrijke dossiers om. Een ding is zeker: de schuld ligt niet bij de ouders. Amerika is groot geworden door migranten. De vader van Donald Trump was een Duitser. We zeggen nu toch ook niet dat het de schuld van vader Trump is dat zijn zoon zo’n idioot is?

Knack haalt cartoonist Edel Rodriguez naar Brussel: 'We moeten banger zijn voor Trump dan voor de IS'
© .

Mijn familie ontvluchtte de dictatuur in Cuba en vroeg politiek asiel aan in de VS. We zijn – toen – met open armen ontvangen en werden met respect behandeld. Zeven dagen verbleven we in een kamp, maar alles verliep heel menselijk. Mijn zus en ik zijn geen minuut van onze ouders gescheiden. Voor mij is het simpel: een kind moet bij zijn ouders blijven. Zelfs in het dictatoriale Cuba hebben ze nooit kinderen van hun ouders gescheiden.

Vorige zomer sierde een cartoon van u de cover van Der Spiegel: babyversies van Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un op een atoombom. Een jaar later schudden de twee elkaar de hand. Een omwenteling?

RODRIGUEZ: Blijkbaar hebben mijn tekeningen toch enige voorspellende waarde… Maar: de ontmoeting ontmijnt de situatie niet. Het enige wat Trump wilde, was de Amerikaanse publieke opinie beïnvloeden. Gelukkig is dat niet gelukt.

De politici van vandaag creëren een groot zwart gat. En helaas zijn er verschillende Trumps in de wereld: Marine Le Pen in Frankrijk, Viktor Orban in Hongarije, Vladimir Poetin in Rusland, om er enkelen te noemen. De internationale gemeenschap moet uiterst bezorgd zijn over dit soort leiders die beweren dat zij en hun volgelingen het bij het rechte eind hebben en dat de meerderheid naïef is of simpelweg fout zit. In Amerika is de blanke man die vroeger zo ongeveer alle Indianen heeft uitgeroeid, nu bang. In het Verenigd Koninkrijk is het zelfs tot een brexit gekomen uit angst voor een toestroom van migranten. In een niet zo ver verleden bezat het Verenigd Koninkrijk meer dan driekwart van de aardoppervlakte. Ook Frankrijk, Spanje en Nederland zijn in hetzelfde bedje ziek: eerst continenten veroveren en nu klagen dat de achterkleinkinderen van deze kolonisten naar Europa willen komen?

Knack haalt cartoonist Edel Rodriguez naar Brussel: 'We moeten banger zijn voor Trump dan voor de IS'
© .

Wie moeten we het meest vrezen: de IS of Donald Trump?

RODRIGUEZ: We moeten van allebei schrik hebben, maar wel op een andere manier. De IS wil een staat stichten, gebaseerd op een foute interpretatie van de islam, en schrikt er niet voor terug daarvoor bomaanslagen te plegen. Trump wil de nieuwe koning van de wereld worden en is bereid daarvoor de hele wereld te laten ontploffen. Hij beschikt over atoomwapens die gigantisch veel schade kunnen aanrichten. Het risico op een economische crisis is bovendien reëel. We weten heel goed dat economische recessie de aanleiding was voor de Tweede Wereldoorlog. Dus ja, Donald Trump is een zeer gevaarlijk man.

Een tijd geleden noemde hij de Mexicanen drugsdealers, bandieten en verkrachters, en moslims een gevaar voor de Amerikaanse veiligheid en democratie. Dat zijn uitspraken waarbij mensen op basis van hun herkomst worden veroordeeld, pure neonazistijl. Toch ga ik niet zo ver dat ik hem een tweede Hitler noem – de nazi’s hebben zes miljoen Joden in barbaarse omstandigheden geliquideerd, onder wie familie van mij. De brutaliteit van Hitler maken we hopelijk nooit meer mee. Maar ik zie Trump wél als de nieuwe Mussolini of Franco, mensen die zichzelf als de nieuwe Messias beschouwen en de maatschappij tot een afspiegeling van hun denken willen maken. We moeten ons ongenoegen blijven uiten.

Knack organiseert een expositie van Edel Rodriguez’ werk. Vernissage op woensdag 15 augustus om 18 uur in aanwezigheid van de kunstenaar. Tickets op knackclub.be. Daarna nog te zien in café Monk, Sint-Katelijnestraat 42, 1000 Brussel.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content