De Turkse lira is al weken in vrije val. Toch toont president Recep Tayyip Erdogan zich strijdvaardig.
In Turkije luncht men liever laat. Nu de Turkse lira in vrije val is, krijgt die aloude gewoonte een economische dimensie. Op 10 augustus verloor de Turkse lira tussen 12 en 15 uur bijna 7,5 procent van zijn waarde. Wie met buitenlandse deviezen betaalde, lunchte om 15 uur dus een stuk goedkoper. Sinds het begin van het jaar is de Turkse lira met bijna de helft in waarde gedaald.
Het proces dat Turkije doormaakt, kan niet met logica uitgelegd worden
Onmiddellijke aanleiding van die neergang is de diplomatieke rel waarbij Amerika vorige week sancties uitvaardigde tegen twee Turkse ministers, omdat Turkije een protestantse pastoor vasthoudt die verdacht wordt van banden met de Gülenbeweging. Maar eigenlijk heeft de huidige crisis structurele oorzaken, zegt Nora Neuteboom, die als analiste voor ABN Amro de Turkse economie opvolgt. ‘Turkije financiert zijn economische groei bijna volledig met buitenlandse investeringen. Daardoor is het ontzettend afhankelijk van het sentiment van beleggers. En die hebben het voorbije jaar zowat alle vertrouwen in het land verloren.’
Dat wankele vertrouwen kent voornamelijk zijn oorsprong in de nogal eigengereide economische inzichten van de Turkse president Erdogan. Zo suggereerde hij in een ondertussen legendarisch Bloomberg-interview afgelopen mei dat de hoge inflatie het gevolg was van de hoge intrestvoet die banken aanrekenden om te lenen, een inzicht dat elke orthodoxe econoom fors met de ogen deed knipperen. Hij kondigde in één adem ook aan dat hij de controle op de Turkse centrale bank zou vergroten.
Het is alvast een belofte die hij lijkt te zijn nagekomen. Op 10 juli benoemde Erdogan zijn schoonzoon Berat Albayrak tot minister van Economie. Albayrak (40) heeft nauwelijks bestuurlijke ervaring en was als minister van Energie mee verantwoordelijk voor de huidige crisis, omdat hij energiebedrijven massaal liet lenen. ‘Het proces dat Turkije doormaakt, kan niet met logica uitgelegd worden’, liet Albayrak zich ontvallen toen hij afgelopen vrijdag een nieuw economisch plan uit de doeken deed. Onmiddellijk daarna dook de lira nogmaals de dieperik in. Tot overmaat van ramp kondigde de Amerikaanse president Trump extra importtarieven op staal en aluminium aan.
Een IMF-lening zou voor Erdogan totaal gezichtsverlies betekenen
Ook de reactie van Erdogan gaf niet onmiddellijk aanleiding tot optimisme. Zo legde hij de schuld voor de crisis volledig bij de zogenaamde ‘rentelobby’, en benadrukte hij dat hij de rente niet zou verlagen. Talloze malen riep hij de Turken daarbij op om hun buitenlandse deviezen en goud voor lira’s in te wisselen en zo de munt te stutten. ‘Zij hebben de dollar, maar wij hebben God’, aldus de president.
Turkije lijkt steeds meer op een regelrechte valutacrisis af te stevenen. ‘Dat scenario zou Erdogan voor grote problemen stellen’, zegt Neuteboom. ‘Turkije zegt dat het bij bevriende naties als Rusland, China of de Golfstaten wil lenen, maar geen van die landen lijkt daartoe bereid. Ook een lening van het Internationaal Monetair Fonds lijkt geen optie. Nadat Turkije in 2001 noodhulp kreeg, zijn Turkije en het IMF in ruzie uit elkaar gegaan. Een IMF-lening zou voor Erdogan totaal gezichtsverlies betekenen.’
