Italië en Griekenland weigeren om landen als Duitsland, Frankrijk en Spanje te volgen in het erkennen van parlementsvoorzitter Juan Guaído als interim-president van Venezuela. En zo komt de Europese Unie als blok niet tot een duidelijk standpunt over de diepe crisis in het Zuid-Amerikaanse land. ‘De prijs die de EU telkens weer betaalt voor het unanimiteitsprincipe’.
Sinds maandag is voor onder andere Duitsland, Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk parlementsvoorzitter en oppositieleider Juan Guaido – en niet langer Nicolas Maduro – het enige legitieme staatshoofd van Venezuela, belast met de opdracht om nieuwe presidentsverkiezingen te organiseren. Guaido riep op 23 januari zichzelf uit tot interim-president, nadat Maduro na betwiste verkiezingen op 10 januari was beëdigd voor een tweede ambtstermijn. Venezuela, ooit dankzij de inkomsten uit de export van olie het rijkste land van Zuid-Amerika, is de voorbije jaren in een diepe economische en politieke crisis verzeild geraakt.
De bovenvermelde EU-lidstaten hadden Maduro tot maandag de tijd gegeven om nieuwe verkiezingen te organiseren, maar die legde dat ultimatum naast zich neer. Ook onder andere Portugal, Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Nederland kondigden daarop aan dat ze nu officieel Guaído erkennen als interim-staatshoofd.
Eerder deden de Verenigde Staten, Canada, Australië en Latijns-Amerikaanse landen als Bolivia en Argentinië hetzelfde.
België gaat zover niet, maar ‘steunt Guaido wel in zijn opdracht om vrije en transparante verkiezingen te organiseren,’ zo verwoordde minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders het maandag.
Vrees
Maar Italië weigert te volgen in de erkenning van Guaido, al steunt de regering in Rome wel de organisatie van nieuwe presidentsverkiezingen.
‘Italië ondersteunt de wens van het Venezolaanse volk om snel vrije en transparante presidentsverkiezingen te houden, in een vreedzame en democratisch proces waarbij de fundamenten van zelfbeschikking worden gerespecteerd’, zegt ze in een verklaring.
Eerder maandag blokkeerde Rome nog een EU-verklaring over de erkenning van Guaido als interim-president, omdat hierover onenigheid bestaat binnen de Italiaanse coalitieregering. De Vijfsterrenbeweging vreest dat een gedwongen vertrek van Maduro kan leiden tot een chaotische situatie zoals in Libië, Afghanistan of Irak. De extreemrechtse Liga wil echter graag dat Maduro vertrekt.
Ook Griekenland zou zijn reserves uitgedrukt hebben.
Verdeelde EU
De EU slaagt er dus niet in om als blok een duidelijke, gezamenlijke positie in te nemen in de diepe politieke crisis in Venezuela. ‘De EU staat erbij en kijkt ernaar – en dat is nooit echt anders geweest,’ zegt professor en expert Europese politiek Hendrik Vos (UGent). ‘Er is nooit een sterk buitenlands beleid geweest. Denk aan de Irakoorlog, maar ook recenter over de oorlog in Syrië en de moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi nam het geen duidelijk standpunt in. Ook op de Amerikaanse beslissing tot terugtrekking uit het nucleair verdrag met Rusland kwam er amper reactie’.
De EU betaalt telkens weer de prijs voor zijn unanimiteitsregel inzake buitenlands beleid. ‘Onder de 28 lidstaten zijn er uiteenlopende interesses en belangen. In het verleden is het unanimiteitsprincipe voor de meeste domeinen afgeschaft, maar niet voor bijvoorbeeld buitenlands beleid en fiscaliteit. En dat zal niet gauw veranderen. Het paradoxale is dat je, om die unanimiteitsregel te schrappen, unanimiteit nodig hebt,’ aldus Vos.
Toch sluit Vos niet uit dat Italië zich alsnog achter de meerderheid schaart. ‘De druk op Italië zal nog wel toenemen om zich achter de grootmachten Duitsland en Frankrijk te scharen. Een aantal landen aarzelden enkele jaren geleden ook om sancties tegen Rusland in te voeren, maar na de neergehaalde vlucht MH17 van Malaysia Airlines draaiden zij bij. Ik sluit niet uit dat in het geval-Venezuela de twijfelaars nog over de streep getrokken zullen worden.’
