Waarom stappen Verhofstadt en Macron samen in het Europese huwelijksbootje?

Emmanuel Macron en Guy Verhofstadt. © Europees Parlement
Kamiel Vermeylen

Samen met Emmanuel Macron willen de liberale partijen in Brussel het Europees Parlement veroveren. Maar om hun ambities te kunnen waarmaken, hebben Verhofstadt & co. nog aardig wat werk voor de boeg.

La République en Marche (LREM), de partij van Frans president Emmanuel Macron, gaat op Europees vlak samenwerken met de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE) van fractieleider Guy Verhofstadt. Dat zei Macrons raadgever Astrid Panosyan vandaag op het ALDE-congres dat momenteel in de Spaanse hoofdstad Madrid plaatsvindt.

De ALDE-fractie en LREM werken achter de schermen al langer aan een eventuele samenwerking op Europees vlak. Zo was Verhofstadt niet toevallig aanwezig op de lancering van La Republique En Marche BeNeLux in april van dit jaar. Bovendien zei Verhofstadt begin september in een interview met de krant Ouest-France dat ALDE klaar was om een fractie te vormen met LREM. Maar de Fransen vonden zijn openlijke flirt op dat moment nog te voorbarig en deden de uitspraken van onze voormalige premier van de hand.

Zowel Verhofstadt als Macron zijn erg federalistisch en willen naar verdere Europese integratie.

Het is de eerste keer dat de Franse partij zelf aankondigt dat ze met de Europese liberalen wil samenwerken. Dat LREM kiest voor een tandem met de Europese liberalen hoeft op inhoudelijk vlak niet te verbazen, al blijkt uit een analyse van Nederlandse politicologen dat een samenwerking met de Europese Christendemocraten op programmatisch vlak best had gekund. Zowel Verhofstadt als Macron zijn erg federalistisch en willen naar verdere Europese integratie.

Verhofstadt reageert alvast verheugd op de samenwerking: ‘We gaan vol goede moed de verkiezingen in als het alternatief voor nationalisme en populisme in Europa. We willen tevens de Commissie omvormen tot een kleinere en efficiëntere Europese regering. Daarnaast pleiten we er ook voor om het vetorecht in de Europese Raad af te schaffen’, aldus Verhofstadt. Al is voor dat laatste, federalistische voorstel een verdragswijziging nodig – iets wat er in de Unie niet bepaald zit aan te komen.

Nieuwe naam, nieuw karakter

Hoe de alliantie er zal uitzien, is momenteel nog niet geheel duidelijk. Tot de volgende ALDE-conferentie in februari in Berlijn zitten beide partijen aan tafel over de verdere uitwerking van de plannen. Wel is zeker dat de verkiezingscampagne niet onder de koepelnaam ALDE zal gevoerd worden. Volgens ingewijden wordt er nu nagedacht over namen als Team Europe, Generation Europe of het meer Frans-chauvinistische Europe en Marche.

In tegenstelling tot de andere Europese fracties wil de partij geen individuele kandidaat-commissievoorzitter, beter bekend als een Spitzenkandidat, naar voor dragen. Dat systeem bepaalt dat enkel een door de Europese fracties voorgedragen kandidaat verkozen mag worden verkozen tot Commissievoorzitter. Maar omdat ALDE voorlopig te klein om kans te maken op het voorzittersschap en de transnationale kieslijsten in de prullenmand verdwenen, vinden de liberalen het proces fundamenteel oneerlijk. Bij wijze van statement kiezen ze ervoor om een reeks kandidaten naar voor te schuiven. Zekere kandidaten lijken eurocommissaris voor Justitie, Consumentenrechten en Gendergelijkheid Vera Jourová en eurocommissaris voor Mededinging Margerete Vestager. Of ook Verhofstadt op de lijst zal prijken, moet nog blijken.

Net als in Frankrijk wil Macron dat het nieuwe platform – of hoe je het ook moet noemen – een frisser allure krijgt waarmee hij het Europese partijlandschap wil doorbreken. Momenteel is de ALDE-fractie de vierde grootste in het Europese halfrond met 68 zetels. De partij moest in 2014 vier partijen voor laten gaan, respectievelijk de Europese Volkspartij (EVP), de Socialisten & Democraten (S&D) en de Europese Conservatieven en Hervormers.

De Europese liberalen achten de tijd rijp om de vlucht vooruit te nemen. Nu het Verenigd Koninkrijk volgend jaar de Europese Unie verlaat – al zal nog moeten blijken op welke manier – moeten de S&D (Labour) en de ECR (Conservatives) rekening houden met een flink verlies aan zetels. Omdat de Liberal Democrats slechts een zetel hebben in het Europese Parlement, blijft de ALDE-fractie van een groot verlies gespaard.

Momenteel is de ALDE-fractie de vierde grootste in het Europese halfrond.

De ambitie is groot

Door de brexit zouden de Europese liberalen de derde grootste partij worden in het Europese halfrond. Maar de ambitie van Macron en Verhofstadt reikt verder dan de derde plek op het schavot. Omdat de sociaaldemocraten in enkele grote Europese landen in de hoek zitten waar de klappen vallen, heeft men binnen ALDE de ambitie om de S&D voorbij te steken. Op die manier kan de partij tevens een aantal Europese topposities binnenhalen.

Maar dat wordt geen gemakkelijke opgave. De S&D behaalt volgens de meest recente peilingen nog steeds 138 zetels, een mogelijk verlies van maar liefst 53 zitjes. Maar dat is nog steeds een pak meer dan de 93 zetels die ALDE samen met LREM momenteel zou behalen in Brussel. De Europese liberalen proberen die kloof te dichten door partijen uit andere fracties te overtuigen om deel uit te gaan maken van hun nieuw platform. Daarvoor kijkt men onder andere naar de Spaanse socialisten van de PSOE, die onder impuls van Pedro Sanchez een nieuwe richting willen inslaan.

Volgens professor Europese politiek Hendrik Vos werpt die strategie voorlopig nog geen vruchten af. ‘Verhofstadt heeft op een bepaald moment zelfs de N-VA en de Italiaanse Vijfsterrenbeweging proberen te overtuigen. Dat zijn niet bepaald de meest eurofiele partijen. Het zou straf zijn als de fractie erin slaagt om de tweede grootste te worden’, zegt Vos. Het wordt afwachten of Macron en Verhofstadt nog enkele konijnen uit hun hoed zullen toveren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content