Waarom wil Ben Carson per se een verleden als schurk? (en vier andere vragen over het vierde debat)

Fox Business Network, dat vannacht het vierde tv-debat tussen Republikeinse presidentskandidaten organiseert, heeft Chris Christie en Mike Huckabee verwezen naar de ‘verliezerstafel’. Zo blijven er 8 topkandidaten over. Wat is er verder aan de hand?

Fox Business Network, dat het debat vannacht open streamt via de website www.foxbusiness.com, had het afknippunt voor het hoofddebat geplaatst op kandidaten die “gemiddeld” ten minste 2,5 procent van de Republikeinse kiezers in de vier recentste nationale peilingen achter zich hebben, en voor het verliezersdebat ten minste één peiling 1 procent van de Republikeinen.

13 dagen geleden, bij het CNBC-debat, waren er 10 deelnemers aan het hoofddebat en 4 aan het nevendebat. Van de hoofdtafel vallen er nu twee weg: Mike Huckabee, gewezen gouverneur van Arkansas, en Chris Christie, de huidige gouverneur van New Jersey. Zij haalden gemiddeld 2,25 procent en komen terecht aan de neventafel, die toch maar 4 kandidaten zal bevatten. Lindsey Graham, senator uit South Carolina, en George Pataki, gewezen gouverneur van New York, haalden in geen enkele recente peiling de vereiste 1 procent.

Christie en Huckabee hadden nochtans goed gepresteerd tijdens het vorige debat, en Lindsey Graham had volgens de meeste waarnemers en polls het verliezersdebat met voorsprong gewonnen. Pataki klaagt erover dat de media beslissen wie een kans krijgt en wie niet. Hij en Graham hebben duidelijk verloren. Maar het is de vraag of Huckabee en Christie niet heimelijk blij zijn met hun terugval. In het verliezersdebat krijgt de kandidaten veel meer spreektijd, weliswaar voor veel minder kijkers.

Vele kandidaten en hun entourage waren kwaad tijdens en vooral na het vorige debat. Maar heeft die kwaadheid iets opgeleverd?

Neen.

De kritiek op het vorige debat, georganiseerd door zakenzender CNBC, was van tweeërlei aard. Ted Cruz argumenteerde dat de interviewers te links waren, en dat men zich ervan moest vergewissen dat de journalisten “ook wel eens stemmen tijdens Republikeinse voorverkiezingen”. Hij vond de interviewers te links.

Anderen hadden vooral kritiek omdat het een zootje was, met flauwe vragen (noem uw slechtste eigenschap), incompetentie (een vragensteller die Donald Trump aanpakte, maar die, toen hij ontkende wat hij wel degelijk had gezegd, het bewijsmateriaal niet vond) en vooral onbillijke tijdsverdeling (Jeb Bush kreeg iets meer dan de helft van de spreektijd van Carly Fiorina). De campagnes, toch enkele campagnes, staken de koppen bij elkaar. Vooral Ben Carson wilde een ander format, met minder vragen en meer antwoorden. Hij had een punt in die zin dat 30 seconden kandidaten niet in staat stellen om iets zinnigs te zeggen over complexe onderwerpen, maar in de formulering van Carson leek de nadruk toch eerder te liggen op het vermijden van vragen dan op het makkelijker maken van antwoorden. De campagnes begonnen onderhandelingen over de temperatuur in de debatzaal, over de grafieken die zenders wel dan niet mogen tonen etc. Zelfs Fox News stak er de draak mee.

De Republikeinen gingen zover om NBC, eigenaar van CNBC, de wacht aan te zeggen voor volgende debatten. Maar toen begon het overleg te verschrompelen. Bush, de grote tijdgedupeerde van het CNBC-debat, zag zo’n boycot niet zitten omdat daardoor een debat op de Spaanstalige zender Telemundo dreigde te vervallen. Jeb hoopt in dat debat, onder meer omdat hij vlot Spaans spreekt, te kunnen schitteren.

Het gekissebis tussen kandidaten leidde zelfs tot commentaar van president Obama. Als je problemen hebt met vragen van CBNC-moderatoren, aldus de president, “dan denk ik niet dat de Chinezen en de Russen zich veel zorgen over jou gaan maken”.

De kandidaten en hun campagnes hebben uiteindelijk beslist van niets te beslissen. Of NBC en de NBC-verbonden zenders nog debatten mogen uitzenden is onduidelijk.

Na drie matige tot slechte debatten is de tendens bij Jeb Bush steil dalend. Hij was tot juni de topfavoriet voor de Republikeinse nominatie maar sindsdien zijn zijn peilingen bedroevend. Af en toe komt hij nationaal op 4 of 5 procent van de Republikeinse kiesintenties uit. In de beste peilingen is dat 8 of 9 procent. In de beste nationale peilingen komt hij bij de Republikeinen uit op de vijfde plaats.

Onmiddellijk na het vorige debat lanceerde hij Jeb can fix it als nieuwe slogan en nieuwe hashtag. Met die slogan moet zijn campagne nieuw leven krijgen, meer gefocust zijn, zich grotendeels beperken tot de vroege staten Iowa en New Hampshire. Wat Bush ook de mogelijkheid geeft te besparen op salarissen van medewerkers. De evidente vraag is: kan Jeb het land fisken als hij zijn campagne niet op de rails krijgt? Voor het vorige debat voorspelden commentatoren al dat het nu of nooit was voor Bush. Toen was in elk geval eerder nooit. En nu? Als het tijdens dit debat niet betert voor Bush, wanneer dan wel?

“Jeb Can Fix It” sounds like George W’s “A Reformer with Results” slogan, pulled out in 2000 after McCain’s surge. pic.twitter.com/rMSEi67zWc

— EJ Dionne (@EJDionne) October 31, 2015

Hij kan zich ook aan vragen verwachten over zijn vader, die in een nieuwe biografie onverwacht scherp uithaalt naar de regeerperiode zijn andere zoon, George W.

Jeb heeft het doorgaans moeilijk met antwoorden op familievragen. Over zijn vader zei hij eerder deze maand: “Ik houd van hem, ik zou voor hem doden. Ik zou naar de gevangenis voor hem gaan. Zoveel houd ik van hem. Gelukkig heb ik dat nooit moeten doen”.

Het toont het communicatietalent van Jeb ten voeten uit. Hij wil uitleggen dat hij zijn vader graag ziet, maar komt uit bij moord en gevangenis.

De meningen verschilden. Trump zelf was in zijn nopjes, terwijl de meeste recensenten vonden dat hij eerder flauw was en het programma, hoewel het enkele grappige momenten had, nog flauwer. Saturday Night Live haalde wel de hoogste kijkcijfers in jaren, bereikte op een laat uur 6,6 miljoen huishoudens, of 47 procent meer dan de vorige uitzending, met Miley Cyrus en Hillary Clinton. De Spaanstaligen die protesteerden tegen de uitzending, waren volgens Trump tijdig naar huis gegaan omdat ze zelf zijn optreden niet wilden missen.

Trump wilde via de uitzending aantonen dat hij in staat is grappen te incasseren. Ook stellen uitzendingen als SNL hem in staat als enige kandidaat geen tv-advertenties te kopen. Zo blijft hij, als rijkste kandidaat, de goedkoopste campagne voeren.

Het is een van de raadsels van deze campagne. Nadat Trump met zijn Mexicanenuitspraken (criminelen, verkrachters) alle regels met voeten trad, is er zowaar een kandidaat opgestaan die nog vreemder doet, nog meer geplogenheden met voeten treedt: Ben Carson, de gepensioneerde hersenchirurg.

Zijn levensverhaal, beschreven in talloze boeken, komt erop neer dat hij door God, en in mindere mate door een bibliotheekkaart, gered is van een leven in de criminaliteit, en dat hij dankzij God en boeken integendeel een wereldvermaarde hersenchirurg geworden is.

Om dat verhaal te staven worden in zijn autobiografische geschriften, bijvoorbeeld in het verfilmde boek Gifted Hands, anekdotes opgedist waarin hij zijn moeder met een hamer achtervolgde, of waarin hij een vriend probeerde dood te steken (het mes bleef steken op de broeksriem).

Nu hebben onder meer CNN maar ook andere zenders en kranten getracht de boef in Carson te verifiëren. En ze zijn, ondanks grote inspanningen, met lege handen teruggekeerd. Zijn toenmalige vrienden zeggen dat Carson helemaal niet koleriek was, en helemaal niet agressief. Het vermoeden begint te rijzen dat Carson zijn verleden negatief heeft bijgekleurd. Ja, hij was straatarm, maar was hij wel een etter en een cryptocrimineel?

Ben Carson releases image of his criminal past. Watch out for the knife #TYTLive pic.twitter.com/pkN33ghDk8

— Jon Connor (@steelhamster) November 6, 2015

Dat hij Obama’s gezondheidszorg met slavernij vergelijkt, dat hij de joden in de holocaust postuum aanraadt wapens te dragen, dat hij gelooft dat de Egyptische piramides graanschuren waren, dat hij zich door een farmaceutisch bedrijf liet betalen om publiciteit te maken voor dubieuze anti-kankermiddelen, dat hij erin slaagt van Trump een toonbeeld van gezond verstand te maken – dat alles weerhoudt er hem niet van om te stijgen in de Republikeinse peilingen. Maar dat hij niet van schurk naar hersenchirurg zou zijn geëvolueerd, dat vinden zijn kiezers blijkbaar moeilijker te pikken. Zijn witte aanhang vindt juist dat verhaal opgevend: dat een quasi-gangster helemaal goed terechtkomt.

Doorgaans gebeurt het omgekeerde: de kandidaat ontkent dat hij met een hamer zijn moeder bedreigde en de pers vindt het bewijs. Hier is de vraag aan Carson: bewijs maar eens dat je je moeder bedreigde. En dat is moeilijk te bewijzen: zijn moeder lijdt aan Alzheimer en zijn broer weigert met de pers te praten.

Het wordt ongetwijfeld een vraag tijdens het debat: was je niet stiekem al goed als kind ook, en heb je daarover gelogen? Dat is trouwens wat Oscar Wilde omschreef als hypocrisie: doen alsof je slecht bent, terwijl je heimelijk goed bent.

Carson klaagt intussen (of nog altijd) over de pers en hoe die hem schoftiger behandelt dan om het even welke andere kandidaat.

Het debat wordt live gestreamd door Fox Business, vanaf 1 uur in de ochtend Belgische tijd voor het verliezersdebat, en vanaf 3 uur voor het hoofddebat.